|
`Εξής δέ τούτω καί άλλο εύηθές φησιν ο παρά τώ
Κέλσω 'Ιουδαίος, ότι πώς, είπερ προείπε καί τόν προδώσοντα
[καί τόν αρνησόμενον, ουκ άν ως θεόν εφοβήθησαν, ως τόν
μέν μή προδούναι έτι τόν δέ μή αρνήσασθαι; Καί ουκ είδέ
γε ο σοφώτατος Κέλσος εν τώ τόπω τήν μάχην, ότι ει μέν
ως θεός προέγνω καί ουχ οίόν τε ήν αυτού τήν πρόγνωσιν
ψεύσασθαι, ουχ οίόν τε ήν ούτε τόν εγνωσμένον ως προδώ-
σοντα μή προδούναι ούτε τόν λεχθέντα αρνησόμενον μή
αρνήσασθαι]: ει δ' οίόν τ' ήν τόνδε μέν μή προδώσειν
τόνδε δέ μή αρνήσεσθαι, ως καί γενέσθαι άν τό μή προδούναι
καί τό μή αρνήσασθαι εν τοίς ταύτα προμεμαθηκόσιν,
ουκέτι αληθής ήν ο λέγων ότι όδε μέν προδώσει όδε δέ
αρνήσεται. Καί γάρ ει προέγνω προδώσοντα, τήν πονηρίαν
είδεν, αφ' ής προδώσει, ήτις ου πάντως εκ τής προγνώσεως
ανετέτραπτο. Πάλιν τε αύ ει κατείληφε τόν αρνησόμενον,
τήν ασθένειαν ιδών, [αφ' ής αρνήσεται, προείπεν ότι]
αρνήσεται: η δ' ασθένεια ουκ έμελλεν ανατρέπεσθαι ούτως
αθρόως από τής προγνώσεως. Πόθεν δέ καί τό: 'Αλλ' αυτοί
προέδωκάν τε καί ηρνήσαντο μηδέν αυτού φροντίσαντες;
'Εδείχθη γάρ περί μέν τού προδόντος ότι ψεύδος τό μηδαμώς
αυτόν πεφροντικότα τού διδασκάλου προδεδωκέναι: ουδέν
δ' ήττον καί περί τού αρνησαμένου τούτο δείκνυται, ός
«εξελθών έξω» μετά τό αρνήσασθαι «έκλαυσε πικρώς.»
'Επιπόλαιον δέ καί τό: ''Ηδη γάρ που καί άνθρωπος
επιβουλευόμενός τε καί προαισθόμενος εάν προείπη τοίς
επιβουλεύουσιν, αποτρέπονται καί φυλάσσονται: πολλοί γάρ
καί προαισθομένοις τοίς επιβουλευομένοις επεβούλευσαν.
`Εξής ωσπερεί τό συμπέρασμα επάγων τώ λόγω φησίν:
Ούκουν επειδή προείρητο ταύτα, γέγονεν, αδύνατον γάρ:
αλλ' επειδή γέγονε, ψεύδος ελέγχεται τό προειρηκέναι:
πάντη γάρ αμήχανον τούς προακούσαντας έτι προδούναι
καί αρνήσασθαι. 'Ανατραπείσι δέ τοίς προειρημένοις συνα-
νετράπη καί τό συμπέρασμα τό: Ουκ επεί προείρητο
ταύτα, γέγονε. Φαμέν δ' ότι καί γέγονεν, ως δυνατόν, καί
επεί γέγονεν, αληθές δείκνυται τό προειρηκέναι: τό γάρ
περί μελλόντων αληθές ταίς εκβάσεσι κρίνεται. Ψεύδος ούν
τό υπ' αυτού ούτως ειρημένον, ότι ψεύδος ελέγχεται τό
προειρηκέναι, καί μάτην λέλεκται τώ Κέλσω τό: πάντη
γάρ αμήχανον τούς προακούσαντας έτι προδούναι καί
αρνήσασθαι.
Μετά ταύτα ίδωμεν, πώς λέγει: Ταύτα θεός, φησίν,
ών προείπε, καί πάντως εχρήν γενέσθαι τό προειρημένον.
Θεός ούν τούς αυτού μαθητάς καί προφήτας, μεθ' ών
συνεδείπνει καί συνέπινεν, εις τούτο περιήγαγεν, ώστε
ασεβείς καί ανοσίους γενέσθαι, όν εχρήν μάλιστα πάντας
ανθρώπους ευεργετείν, διαφερόντως δέ τούς εαυτού συνες-
τίους. '`Η ανθρώπω μέν ο κοινωνήσας τραπέζης ουκ άν έτι
επεβούλευσε, θεώ δέ <ο> συνευωχηθείς επίβουλος εγίνετο;
Καί όπερ έτι ατοπώτερον, αυτός ο θεός τοίς συντραπέζοις
επεβούλευσε, προδότας καί δυσσεβείς ποιών. Καί πρός
ταύτα δέ, επεί βούλει καί τοίς εμοί φαινομένοις ευτελέσι τού
Κέλσου επιχειρήμασιν απαντάν, τοιαύτα φήσομεν. [`Ο μέν
Κέλσος οίεται διά τούτο γίνεσθαι τό υπό τινος προγνώσεως
θεσπισθέν, επεί εθεσπίσθη: ημείς δέ τούτο ου διδόντες
φαμέν ουχί τόν θεσπίσαντα αίτιον είναι τού εσομένου, επεί
προείπεν αυτό γενησόμενον, αλλά τό εσόμενον, εσόμενον
άν καί μή θεσπισθέν, τήν αιτίαν τώ προγινώσκοντι παρεσχη-
κέναι τού αυτό προειπείν. Καί όλον γε τούτο εν τή προγνώσει
τού θεσπίζοντος αυτό τυγχάνει: δυνατού δέ όντος τούδέ
τινος γενέσθαι δυνατού δέ καί μή γενέσθαι, έσται τό έτερον
αυτών τόδε τι. Καί ού φαμεν ότι ο προγινώσκων, υφελών
τό δυνατόν είναι γενέσθαι καί μή γενέσθαι, οιονεί τοιούτόν τι
λέγει: τόδε πάντως έσται, καί αδύνατον ετέρως γενέσθαι.
Καί τό τοιούτο φθάνει επί πάσαν τήν περί τού εφ' ημίν
τινος πρόγνωσιν, είτε κατά τάς θείας γραφάς είτε κατά τάς
`Ελλήνων ιστορίας. Καί ο καλούμενός γε παρά τοίς διαλεκ-
τικοίς αργός λόγος, σόφισμα τυγχάνων, ουκ έσται μέν
σόφισμα όσον επί τώ Κέλσω κατά δέ τόν υγιή λόγον σόφισμά
εστιν.
''Ινα δέ τό τοιούτο νοηθή, από μέν τής γραφής χρήσομαι
ταίς περί τού 'Ιούδα προφητείαις ή τή τού σωτήρος ημών
περί αυτού ως προδώσοντος προγνώσει: από δέ τών ελλη-
νικών ιστοριών τώ πρός τόν Λάϊον χρησμώ, συγχωρών επί
τού παρόντος είναι αυτόν αληθή, επεί μή λυπεί τόν λόγον.
Περί τού 'Ιούδα τοίνυν εν εκατοστώ καί ογδόω λέγεται εκ
προσώπου τού σωτήρος ψαλμώ, ού η αρχή: «`Ο θεός,
τήν αίνεσίν μου μή παρασιωπήσης: ότι στόμα αμαρτωλού
καί στόμα δολίου επ' εμέ ηνοίχθη.» Καί τηρήσας γε τά
εν τώ ψαλμώ γεγραμμένα ευρήσεις ότι, ως προέγνωσται
προδώσων τόν σωτήρα, ούτως καί αίτιος ών τής προδοσίας
καί άξιος τών εν τή προφητεία λεγομένων διά τήν κακίαν
αυτού αρών. Τάδε γάρ παθέτω «'Ανθ' ών, φησίν, ουκ
εμνήσθη τού ποιήσαι έλεος καί κατεδίωξεν άνθρωπον
πένητα καί πτωχόν.» Ουκούν εδύνατο μνησθήναι «τού
ποιήσαι έλεος» καί μή καταδιώξαι όν κατεδίωξε: δυνάμενος
δέ ου πεποίηκεν αλλά προέδωκεν, ώστε άξιος είναι τών εν
τή προφητεία κατ' αυτού αρών. Καί πρός ''Ελληνας δέ
χρησόμεθα τώ ειρημένω τούτον τόν τρόπον πρός τόν Λάϊον,
είτε αυταίς λέξεσιν είτε τό ισοδυναμούν αυταίς αναγράψαντος
τού τραγικού. [Λέγεται τοίνυν πρός αυτόν από τού προε-
γνωκότος δή τά εσόμενα:
Μή σπείρε παίδων άλοκα δαιμόνων βία:
ει γάρ τεκνώσεις παίδ' αποκτενεί σ' ο φύς,
καί πάς σός οίκος βήσεται δι' αιμάτων.
Καί εν τούτω τοίνυν δηλούται ότι δυνατόν μέν ήν τώ Λαΐω
μή σπείρειν «παίδων άλοκα»: ουκ άν γάρ τό μή δυνατόν
προσέταξεν αυτώ ο χρησμός: δυνατόν δέ ήν] καί τό σπείρειν,
καί ουδέτερον αυτών κατηνάγκαστο. 'Ηκολούθησε δέ τώ
μή φυλαξαμένω σπείραι «παίδων άλοκα» παθείν εκ τού
εσπαρκέναι τά τής κατά Οιδίποδα καί 'Ιοκάστην καί τούς
υιούς τραγωδίας.
'Αλλά καί ο αργός καλούμενος λόγος, σόφισμα ών,
τοιούτός εστι λεγόμενος επί υποθέσεως πρός τόν νοσούντα
καί ως σόφισμα αποτρέπων αυτόν χρήσθαι τώ ιατρώ πρός
υγίειαν, καί έχει γε ούτως ο λόγος: ει είμαρταί σοι αναστήναι
εκ τής νόσου, εάν τε εισαγάγης τόν ιατρόν εάν τε μή εισα-
γάγης, αναστήση: αλλά καί ει είμαρταί σοι μή αναστήναι
εκ τής νόσου, εάν τε εισαγάγης τόν ιατρόν εάν τε μή εισα-
γάγης, ουκ αναστήση: ήτοι δέ είμαρταί σοι αναστήναι εκ
τής νόσου ή είμαρταί σοι μή αναστήναι: μάτην άρα εισάγεις
τόν ιατρόν. 'Αλλά χαριέντως τούτω τώ λόγω τοιούτόν τι
αντιπαραβάλλεται: ει είμαρταί σοι τεκνοποιήσαι, εάν τε
συνέλθης γυναικί εάν τε μή συνέλθης, τεκνοποιήσεις: αλλά
καί ει είμαρταί σοι μή τεκνοποιήσαι, εάν τε συνέλθης
γυναικί ή μή συνέλθης, ου τεκνοποιήσεις: ήτοι δέ είμαρταί
σοι τεκνοποιήσαι ή μή τεκνοποιήσαι: μάτην άρα συνέρχη
γυναικί. `Ως γάρ επί τούτου, επεί αμήχανον καί αδύνατον
τεκνοποιήσαι μή συνελθόντα γυναικί, ου μάτην παραλαμ-
βάνεται τό συνελθείν γυναικί: ούτως ει τό αναστήναι εκ
τής νόσου οδώ τή από ιατρικής γίνεται, αναγκαίως παρα-
λαμβάνεται ο ιατρός, καί ψεύδος τό «μάτην εισάγεις τόν
ιατρόν.» ''Ολα δέ ταύτα παρειλήφαμεν δι' ά παρέθετο ο
σοφώτατος Κέλσος ειπών: Θεός ών προείπε, καί πάντως
εχρήν γενέσθαι τό προειρημένον. Ει γάρ τού πάντως ακούει
αντί τού κατηναγκασμένως, ου δώσομεν αυτώ: δυνατόν γάρ
ήν καί μή γενέσθαι. Ει δέ τό πάντως λέγει αντί τού έσται,
όπερ ου κωλύεται είναι αληθές, κάν δυνατόν ή τό μή γενέσθαι,
ουδέν λυπεί τόν λόγον: ουδέ γάρ ηκολούθει τώ προειρηκέναι
τόν 'Ιησούν αληθώς τά περί τού προδότου ή τά περί τού
αρνησαμένου τό αυτόν αυτοίς αίτιον γενέσθαι ασεβείας καί
ανοσίου πράξεως. 'Ιδών γάρ αυτού τό μοχθηρόν ήθος ο
καθ' ημάς γινώσκων «τί ήν εν τώ ανθρώπω», καί ορών
ά τολμήσει έκ τε τού φιλάργυρος είναι καί εκ τού μή βεβαίως
περί τού διδασκάλου φρονείν ά εχρήν είπε μετά πολλών
καί τό: «`Ο εμβάψας μετ' εμού τήν χείρα εις τό τρυβλίον,
εκείνός με παραδώσει.»]
''Ορα δέ καί τό επιπόλαιον καί τό άντικρυς ψεύδος
τής τοιαύτης τού Κέλσου λέξεως, αποφηναμένου ότι
ανθρώπω μέν ο κοινωνήσας τραπέζης ουκ άν αυτώ επιβου-
λεύσειεν: ει δέ ανθρώπω ουκ άν επιβουλεύσειε, πολλώ
πλέον ο θεώ συνευωχηθείς ουκ άν αυτώ επίβουλος εγίνετο.
Τίς γάρ ουκ οίδεν ότι πολλοί κοινωνήσαντες αλών καί
τραπέζης επεβούλευσαν τοίς συνεστίοις; Καί πλήρης εστίν
η `Ελλήνων καί βαρβάρων ιστορία τοιούτων παραδειγμάτων:
καί ονειδίζων γε ο Πάριος ιαμβοποιός τόν Λυκάμβην, μετά
«άλας καί τράπεζαν» συνθήκας αθετήσαντα, φησί πρός
αυτόν:
''Ορκον δ' ενοσφίσθης μέγαν άλας τε καί τράπεζαν.
Οίς δέ μέλει τής εν ιστορίαις φιλομαθίας, όλοις γενομένοις
αυτής καί καταλιπούσι τά αναγκαιότερα περί τού ως δή
βιωτέον μαθήματα, πλείονα παραθήσονται δεικνύντες όσοι
κοινωνήσαντες τραπέζης τισίν επεβούλευσαν αυτοίς.
Είτα ως συναγαγών αραρυίαις αποδείξεσι καί ακολου-
θίαις τόν λόγον είπε τό: Καί όπερ έτι ατοπώτερον, αυτός
ο θεός τοίς συντραπέζοις επεβούλευσε, προδότας καί δυσσε-
βείς ποιών. Πώς γάρ ο 'Ιησούς ή επεβούλευσεν ή προδότας
καί δυσσεβείς τούς μαθητάς εποίησεν, ουκ άν έχοι παρα-
δεικνύειν ει μή εξ ής ενόμισεν ακολουθίας, ήν καί ο τυχών
ευχερέστατα διελέγξαι άν.
Μετά ταύτα λέγει ότι, ει δέδοκτο αυτώ ταύτα, καί
τώ πατρί πειθόμενος εκολάζετο, δήλον ότι θεώ γε όντι καί
βουλομένω ούτ' αλγεινά ούτ' ανιαρά ήν τά κατά γνώμην
χρώμενα. Καί ουχ εώρακέ γε αυτός εαυτώ παρά πόδας
εναντία ειπών. Ει γάρ έδωκεν ότι εκολάζετο, επεί δέδοκτο
αυτώ ταύτα, καί τώ πατρί πειθόμενος εμπαρείχεν εαυτόν,
δήλον ότι εκολάζετο, καί ουχ οίόν τε ήν μή είναι αλγεινά
τά [προσαγόμενα υπό τών κολαζόντων]: απροαίρετον γάρ
ο πόνος. [Ει δέ βουλομένω ούτε αλγεινά ούτε ανιαρά] ήν τά
προσαγόμενα, πώς έδωκε τό εκολάζετο; Ουχ εώρακε δέ
ότι άπαξ αναλαβών τό διά γενέσεως σώμα ανείληφεν αυτό
καί πόνων δεκτικόν τυγχάνον [καί τών τοίς σώμασι] συμβαι-
νόντων ανιαρών, ει τού ανιαρού μή ως προαιρετικού
ακούοιμεν. ''Ωσπερ ούν βουληθείς ανείληφε σώμα ου πάντη
άλλης φύσεως παρά τήν ανθρωπίνην σάρκα, ούτως συνανεί-
ληφε τώ σώματι καί τά αλγεινά αυτού καί τά ανιαρά, ών
πρός τό μή παθείν κύριος ουκ ήν, επί τοίς διατιθείσιν
όντος προσάγειν [αυτώ τά αλγεινά καί τά ανιαρά.] Προαπε-
λογησάμεθα δέ εν τοίς ανωτέρω ότι βουληθείς μή ήκειν εις
χείρας ανθρώπων ουκ εληλύθει άν. '~Ηλθε δέ, επεί εβούλετο,
διά τό προαποδεδομένον εκ τού αυτόν υπέρ ανθρώπων
αποθανείν τώ παντί χρήσιμον. |
|
`Εξής δέ τούτοις θέλων παραστήσαι ότι αλγεινά καί
ανιαρά ήν τά συμβάντα αυτώ καί ότι ουχ οίόν τε ήν βουλη-
θέντα αυτόν ποιήσαι είναι αυτά μή τοιαύτα λέγει: Τί ούν
ποτνιάται καί οδύρεται καί τόν τού ολέθρου φόβον εύχεται
παραδραμείν, λέγων ώδέ πως: «'~Ω πάτερ, ει δύναται τό
ποτήριον τούτο παρελθείν;» Καί εν τούτοις δέ όρα τό τού
Κέλσου κακούργον, ότι μή αποδεξάμενος τό φιλάληθες τών
αναγραψάντων τά ευαγγέλια, δυνηθέντων μέν παρασιωπήσαι
τά, ως Κέλσος οίεται, έγκλητα ου σιωπησάντων δέ διά
πολλούς λόγους, ούς εν καιρώ τις αποδώσει τό ευαγγέλιον
διηγούμενος, κατηγορεί τής ευαγγελικής λέξεως προσεκ-
τραγωδών καί τιθείς μή τά αναγεγραμμένα: ου γάρ
ευρίσκεται, πώς ο 'Ιησούς οδύρεται. Καί παραφράζει μέν
τό «Πάτερ, ει δυνατόν εστι, παρελθέτω τό ποτήριον
τούτο», ουκέτι δέ καί τό αυτόθεν εμφαίνον τήν πρός τόν
πατέρα ευσέβειαν αυτού καί μεγαλοψυχίαν εξής δέ τούτω
αναγεγραμμένον παρατίθεται ούτως έχον: «Πλήν ουχ ως
εγώ θέλω, αλλ' ως σύ.» 'Αλλ' ουδέ τήν πρός τό βούλημα
τού πατρός περί τών κεκριμένων αυτόν παθείν ευπείθειαν
τού 'Ιησού δηλουμένην εν τώ «Ει ου δύναται τούτο παρελθείν,
εάν μή αυτό πίω, γενηθήτω τό θέλημά σου» προσποιείται
ανεγνωκέναι, όμοιόν τι ποιών τοίς κακουργότερον ακούουσι
τών θείων γραφών ασεβέσι καί «αδικίαν εις τό ύψος»
λαλούσι. Καί γάρ εκείνοι τού μέν «'Εγώ αποκτενώ»
δοκούσιν ακηκοέναι καί πολλάκις ημίν αυτό ονειδίζουσι, τού
δέ «ζήν ποιήσω» ουδέ μέμνηνται: τού όλου ρητού
δηλούντος τούς επί κοινώ κακώ ζώντας καί ενεργούντας
κατά κακίαν αποκτείννυσθαι από τού θεού, ζωήν δ' αυτοίς
κρείττονα αντεισάγεσθαι καί ήν δώη άν ο θεός τοίς «τή
αμαρτία» αποθανούσιν. Ούτω δ' εκείνοι ήκουσαν μέν τού
«Πατάξω» ουκέτι δέ ορώσι τό «καγώ ιάσομαι»: ό τι
όμοιόν εστι <τώ> λεγομένω υπό ιατρού, διελόντος σώματα
καί τραύματα χαλεπά ποιήσαντος επί τώ εξελείν αυτών τά
βλάπτοντα καί εμποδίζοντα τή υγιεία, καί ου καταλήξαντος
εις τούς πόνους καί τήν διαίρεσιν αλλ' αποκαθιστώντος τή
θεραπεία τό σώμα επί τήν προκειμένην αυτώ υγίειαν. 'Αλλά
καί ουκ ήκουσαν όλου τού «Αυτός γάρ αλγείν ποιεί καί
πάλιν αποκαθίστησιν» αλλά μόνου τού «αλγείν ποιεί».
Ούτω τοίνυν καί ο παρά τώ Κέλσω 'Ιουδαίος εκτεθειμένος
τό «'~Ω πάτερ, είθε δύναιτο τό ποτήριον τούτο παρελθείν»,
ουκέτι δέ καί τά εξής καί τά παριστάντα τήν 'Ιησού πρός
τό πάθος παρασκευήν καί ευτονίαν. Καί ταύτα δέ, πολλήν
έχοντα διήγησιν από σοφίας θεού οίς ο Παύλος ωνόμασε
«τελείοις» ευλόγως παραδοθησομένην, λέγων: «Σοφίαν
δέ λαλούμεν εν τοίς τελείοις», επί τού παρόντος υπερτι-
θέμενοι επ' ολίγον υπομιμνησκόμεθα τών πρός τό προκείμενον
χρησίμων.
'Ελέγομεν δή καί εν τοίς ανωτέρω ότι αι μέν τινες
εισί φωναί τού εν τώ 'Ιησού πρωτοτόκου «πάσης κτίσεως»
ως η: «'Εγώ ειμι η οδός καί η αλήθεια καί η ζωή» καί
αι τούτοις παραπλήσιαι, αι δέ τού κατ' αυτόν νοουμένου
ανθρώπου ως η τού: «Νύν δέ με ζητείτε αποκτείναι,
άνθρωπον, ός τήν αλήθειαν υμίν λελάληκα, ήν ήκουσα παρά
τού πατρός». Καί ενθάδε τοίνυν διαγράφει εν τώ ανθρωπίνω
αυτού καί τό τής ανθρωπίνης σαρκός ασθενές καί τό τού
πνεύματος πρόθυμον, τό μέν ασθενές εν τώ «Πάτερ, ει
δυνατόν εστι, παρελθέτω απ' εμού τό ποτήριον τούτο», τό
δέ πρόθυμον τού πνεύματος εν τώ «Πλήν ουχ ως εγώ
θέλω, αλλ' ως σύ». Ει δέ καί τήν τάξιν τών λελεγμένων
τηρήσαι δεί, πρόσχες ότι πρότερον μέν είρηται τό, ως άν
είποι τις, κατά τήν ασθένειαν τής σαρκός έν τυγχάνον,
ύστερον δέ τά κατά τήν προθυμίαν τού πνεύματος όντα
πλείονα. '`Εν μέν γάρ τό «Πάτερ, ει δυνατόν εστι, παρελθέτω
απ' εμού τό ποτήριον τούτο», πλείονα δέ τό τε «Ουχ ως
εγώ θέλω, αλλ' ως σύ» καί τό «Πάτερ μου, ει ου δύναται
τούτο παρελθείν, εάν μή αυτό πίω, γενηθήτω τό θέλημά
σου.» Τηρητέον δέ καί τό μή ειρήσθαι μέν: «'Απελθέτω
απ' εμού τό ποτήριον τούτο», λελέχθαι δέ ευσεβώς καί
μεθ' υποτιμήσεως όλον τούτο: «Πάτερ, ει δυνατόν εστι,
παρελθέτω απ' εμού τό ποτήριον τούτο.» Οίδα δέ τινα καί
τοιαύτην εις τόν τόπον διήγησιν, ότι ορών ο σωτήρ οία ο
λαός καί `Ιερουσαλήμ πείσεται επί τή εκδικήσει τών κατ'
αυτού τετολμημένων υπό 'Ιουδαίων, ου δι' άλλο τι ή διά
τό πρός εκείνους φιλάνθρωπον θέλων μή παθείν τόν λαόν
ά έμελλε πάσχειν φησί τό «Πάτερ, ει δυνατόν εστι, παρελ-
θέτω απ' εμού τό ποτήριον τούτο»: ως ει έλεγεν: επεί εκ
τού με πιείν τουτί τό τής κολάσεως ποτήριον όλον έθνος
υπό σού εγκαταλειφθήσεται, εύχομαι, ει δυνατόν εστι,
παρελθείν «απ' εμού τό ποτήριον τούτο», ίνα μή η μερίς
σου τολμήσασα κατ' εμού πάντη υπό σού εγκαταλειφθή.
'Αλλά καί ει, ώς φησιν ο Κέλσος, μήτ' αλγεινόν τι μήτ'
ανιαρόν τώ 'Ιησού κατά τόν καιρόν τούτον εγίνετο, πώς
άν οι μετά ταύτα παραδείγματι τού υπομένειν τά δι' ευσέβειαν
επίπονα εδύναντο χρήσασθαι 'Ιησού, μή παθόντι μέν τά
ανθρώπινα μόνον δέ δόξαντι πεπονθέναι;
''Ετι δέ λέγει ο παρά τώ Κέλσω 'Ιουδαίος πρός τούς
'Ιησού μαθητάς ως πλασαμένους ταύτα, ότι ουδέ ψευδόμενοι
τά πλάσματα υμών πιθανώς επικαλύψαι ηδυνήθητε. Καί
πρός τόδε λελέξεται ότι ευχερής μέν ήν οδός πρός τό επικα-
λύψαι τά τοιαύτα τό μηδέ τήν αρχήν αυτά αναγράψαι. Τίς
γάρ άν τών ευαγγελίων ταύτα μή περιεχόντων ονειδίσαι
εδύνατο ημίν επί τώ τόν 'Ιησούν τοιαύτα παρά τή οικονομία
λελαληκέναι; Ου συνείδε δ' ο Κέλσος ότι ουκ έστι κατά
τούς αυτούς καί ηπατήσθαι περί τού 'Ιησού ως θεού καί
προφητευθέντος καί πλάσασθαι περί αυτού δηλονότι εγνω-
κότας ότι ουκ αληθή τά πλάσματα. ''Ητοι ούν ουκ έπλασαν
αλλ' ούτως εφρόνουν καί ου ψευδόμενοι ανέγραψαν, ή
ψευσάμενοι ανέγραψαν καί ταύτα ουκ εφρόνουν ουδέ απατη-
θέντες θεόν αυτόν ενόμιζον. |
|
Μετά ταύτά τινας τών πιστευόντων φησίν ως εκ
μέθης ήκοντας εις τό εφεστάναι αυτοίς μεταχαράττειν εκ
τής πρώτης γραφής τό ευαγγέλιον τριχή καί τετραχή καί
πολλαχή καί μεταπλάττειν, ίν' έχοιεν πρός τούς ελέγχους
αρνείσθαι. Μεταχαράξαντας δέ τό ευαγγέλιον άλλους ουκ
οίδα ή τούς από Μαρκίωνος καί τούς από Ουαλεντίνου οίμαι
δέ καί τούς από Λουκάνου. Τούτο δέ λεγόμενον ου τού
λόγου εστίν έγκλημα αλλά τών τολμησάντων ραδιουργήσαι
τά ευαγγέλια. Καί ώσπερ ου φιλοσοφίας έγκλημά εισιν οι
σοφισταί ή οι 'Επικούρειοι ή οι Περιπατητικοί ή οίτινές
ποτ' άν ώσιν οι ψευδοδοξούντες, ούτως ου τού αληθινού
χριστιανισμού έγκλημα οι μεταχαράττοντες τά ευαγγέλια
καί αιρέσεις ξένας επεισάγοντες τώ βουλήματι τής 'Ιησού
διδασκαλίας.
'Επεί δέ μετά ταύτα καί τό προφήταις χρήσθαι
Χριστιανούς προκηρύξασι τά περί 'Ιησού ονειδίζει ο παρά
τώ Κέλσω 'Ιουδαίος, φήσομεν πρός τοίς ανωτέρω εις τούτο
λελεγμένοις καί ότι εχρήν αυτόν, ώς φησι, φειδόμενον αν-
θρώπων, αυτάς εκθέσθαι τάς προφητείας καί συναγορεύσαντα
ταίς πιθανότησιν αυτών τήν φαινομένην αυτώ ανατροπήν τής
χρήσεως τών προφητικών εκθέσθαι. Ούτω γάρ άν έδοξε μή
συναρπάζειν τηλικούτον κεφάλαιον διά λεξειδίων ολίγων,
καί μάλιστα επεί φησι μυρίοις άλλοις εφαρμοσθήναι δύνασθαι
πολύ πιθανώτερον τά προφητικά ή τώ 'Ιησού. Καί εχρήν
γε αυτόν πρός τήν κρατήσασαν Χριστιανών ταύτην ως
ισχυροτάτην απόδειξιν στήναι επιμελώς καί καθ' εκάστην
προφητείαν εκθέσθαι, πώς άλλοις εφαρμοσθήναι δύναται
πολύ πιθανώτερον ή τώ 'Ιησού. 'Αλλ' ουδέ συνείδεν ότι
τούτ' ει άρα πιθανόν ήν υπό τινος λέγεσθαι κατά Χριστιανών,
υπό τών αλλοτρίων τών προφητικών γραμμάτων πιθανόν
τάχα ήν: νυνί δέ όπερ 'Ιουδαίος άν ουκ είπε περιέθηκεν ο
Κέλσος τώ τού 'Ιουδαίου προσώπω. Ου συγκαταθήσεται
γάρ ο 'Ιουδαίος ότι μυρίοις εφαρμοσθήναι δύναται τά προφη-
τικά πολύ πιθανώτερον ή τώ 'Ιησού, αλλά περί εκάστου τήν
φαινομένην αυτώ διήγησιν αποδιδούς στήναι πειράσεται
πρός τήν τών Χριστιανών εκδοχήν, ου πάντως μέν πιστικά
λέγων πειρώμενος δέ τό τοιούτο ποιείν.
Φθάσαντες δ' εν τοίς ανωτέρω ειρήκαμεν περί τού
τόν Χριστόν προφητεύεσθαι δύο επιδημίαις χρησόμενον εις
τό τών ανθρώπων γένος: διόπερ ουκέτι χρεία ημάς απολο-
γήσασθαι πρός τό λεγόμενον ως υπό τού 'Ιουδαίου, ότι
μέγαν καί δυνάστην καί πάσης τής γής καί πάντων τών
εθνών καί στρατοπέδων κύριόν φασιν οι προφήται είναι
τόν επιδημήσοντα. 'Ιουδαϊκώς δ' οίμαι είπε καί κατά τήν
εκείνων χολήν μετά τού χωρίς αποδείξεως κάν πιθανής
λοιδορείν τόν 'Ιησούν, ότι ουχί <δέ> τοιούτον όλεθρον
κατήγγειλαν. Καίτοι ούτε 'Ιουδαίοι ούτε Κέλσος ούτε
άλλος τις μετά αποδείξεως έχει παραστήσαι ότι όλεθρος
τοσούτους ανθρώπους επιστρέφει από τής χύσεως τών
κακών επί τόν κατά φύσιν μετά σωφροσύνης καί τών
λοιπών αρετών βίον.
Παρέρριψε δ' ο Κέλσος καί τό: Θεόν δέ καί θεού
υιόν ουδείς εκ τοιούτων συμβόλων καί παρακουσμάτων ουδ'
εξ ούτως αγεννών τεκμηρίων συνίστησιν. 'Εχρήν δέ αυτόν
τά παρακούσματα εκθέμενον ελέγξαι καί τά αγεννή τεκμήρια
λόγω παραστήσαι: ίν' εί τι πιθανόν εδόκει λέγειν ο Χριστια-
νός, αγωνίσασθαι πρός αυτό πειραθή καί ανατρέψαι τόν
λόγον. ''Οπερ δέ είπε περί τού 'Ιησού απήντησε μέν ως
περί μεγάλου, ουκ εβουλήθη δέ ιδείν ότι τούτ' απήντησεν,
ως η ενάργεια παρίστησι περί τού 'Ιησού. `Ως γάρ ο ήλιος,
φησί, πάντα τά άλλα φωτίζων πρώτον αυτόν δεικνύει,
ούτως εχρήν πεποιηκέναι τόν υιόν τού θεού. Είποιμεν άν
ούν ότι καί πεποίηκεν: «'Ανέτειλε» γάρ «εν ταίς ημέραις
αυτού δικαιοσύνη, καί πλήθος ειρήνης» γέγονεν αρξάμενον
από τής γενέσεως αυτού, ευτρεπίζοντος τού θεού τή διδας-
καλία αυτού τά έθνη, ίν' υπό ένα γένηται τών `Ρωμαίων
βασιλέα, καί μή διά τό προφάσει τών πολλών βασιλειών
άμικτον τών εθνών πρός άλληλα χαλεπώτερον γένηται τοίς
αποστόλοις τού 'Ιησού τό ποιήσαι όπερ προσέταξεν αυτοίς
ο 'Ιησούς ειπών: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά
έθνη.» [Καί σαφές γε] ότι κατά τήν Αυγούστου βασιλείαν
ο 'Ιησούς γεγέννηται, τού, ίν' ούτως ονομάσω, ομαλίσαντος
διά μιάς βασιλείας τούς πολλούς τών επί γής. '~Ην δ' άν
εμπόδιον τού νεμηθήναι τήν 'Ιησού διδασκαλίαν εις πάσαν
τήν οικουμένην τό πολλάς είναι βασιλείας ου μόνον διά τά
προειρημένα αλλά καί διά τό αναγκάζεσθαι στρατεύεσθαι
καί υπέρ τών πατρίδων πολεμείν τούς πανταχού: ό τε
εγίνετο πρό τών Αυγούστου χρόνων καί έτι γε ανωτέρω,
ότε γε χρεία ήν ως Πελοποννησίων καί 'Αθηναίων είναι
πόλεμον ούτω καί ετέρων πρός ετέρους. Πώς ούν οίόν τε
ήν τήν ειρηνικήν ταύτην διδασκαλίαν καί μηδέ εχθρούς
επιτρέπουσαν αμύνεσθαι κρατήσαι, ει μή τά τής οικουμένης
τή 'Ιησού επιδημία μετεβέβλητο πανταχού επί τό ημερώ-
τερον;
Μετά ταύτα Χριστιανοίς εγκαλεί ως σοφιζομένοις εν
τώ λέγειν τόν υιόν τού θεού είναι αυτολόγον, καί οίεταί γε
κρατύνειν τό έγκλημα, επεί λόγον επαγγελλόμενοι υιόν είναι
τού θεού αποδείκνυμεν ου λόγον καθαρόν καί άγιον αλλά
άνθρωπον ατιμότατα απαχθέντα καί αποτυμπανισθέντα.
Καί περί τούτου δ' εν τοίς ανωτέρω ως εν επιτομή πρός τάς
Κέλσου κατηγορίας είρηται: εν οίς απεδείκνυτο ο «πάσης
κτίσεως» «πρωτότοκος» ανειληφώς σώμα καί ψυχήν
ανθρωπίνην, καί ότι ο θεός ενετείλατο περί τών τοσούτων
εν κόσμω, καί εκτίσθη, καί ότι ο τήν εντολήν λαβών ο θεός
λόγος ήν. Καί επεί 'Ιουδαίός εστιν ο παρά τώ Κέλσω
ταύτα λέγων, ουκ ατόπως χρησόμεθα τώ: «'Εξαπέστειλε
τόν λόγον αυτού καί ιάσατο αυτούς, καί ερρύσατο αυτούς
εκ τών διαφθορών αυτών»: ού καί ανωτέρω εμνήσθημεν.
'Εγώ δέ καί πολλοίς 'Ιουδαίοις καί σοφοίς γε επαγγελλο-
μένοις είναι συμβαλών ουδενός ακήκοα επαινούντος τό
λόγον είναι τόν υιόν τού θεού, ως ο Κέλσος είρηκε, καί
τούτο περιάπτων τώ τού 'Ιουδαίου προσώπω λέγοντος:
`Ως εί γε ο λόγος εστίν υμίν υιός τού θεού, καί ημείς επαι-
νούμεν.
Προείρηται δ' ημίν ότι ούτ' αλαζών ούτε γόης
δύναται είναι ο 'Ιησούς: διό ουκ αναγκαίον επαναλαμβάνειν
τά ειρημένα, ίνα μή πρός τάς ταυτολογίας Κέλσου καί
ημείς ταυτολογώμεν. 'Εγκαλών δέ τή γενεαλογία τά μέν
καί παρά Χριστιανοίς ζητούμενα καί υπό τινων ως εγκλήματα
προσαγόμενα τή διαφωνία τών γενεαλογιών ουδαμώς
ωνόμασεν. Ου γάρ ήδει ο ως αληθώς αλαζών Κέλσος καί
επαγγελλόμενος ειδέναι πάντα τά Χριστιανών φρονίμως
επαπορήσαι τή γραφή. Φησί δέ απηυθαδήσθαι τούς γενεα-
λογήσαντας από τού πρώτου φύντος καί τών εν 'Ιουδαίοις
βασιλέων τόν 'Ιησούν. Καί οίεταί τι εισφέρειν γενναίον,
ότι ουκ άν η τού τέκτονος γυνή τηλικούτου γένους τυγχάνουσα
ηγνόει. Τί γάρ τούτο πρός τόν λόγον; ''Εστω ότι ουκ
ηγνόει: τί λυπεί τά προκείμενα; 'Αλλά αγνοείτω: πόθεν,
ότι ηγνόει, ουκ ήν από τού πρώτου ανθρώπου καί ουκ
ανήγετο αυτής τό γένος επί τούς εν 'Ιουδαίοις βασιλεύσαντας;
'`Η αναγκαίον οίεται ο Κέλσος τούς πενεστέρους εκ πάντων
πενεστέρων προγόνων γεγονέναι ή τούς βασιλείς εκ βασι-
λέων; Διατρίβειν ούν περί τόν λόγον δοκεί μοι είναι μάταιον,
φανερού όντος ότι καί κατά τούς ημετέρους χρόνους εκ
πλουσίων καί ενδόξων γεγόνασί τινες τής Μαρίας πενέστεροι
καί εξ ασημοτάτων ηγούμενοι εθνών καί βασιλείς.
Τί δέ, φησί, καί γενναίον έδρασεν οίον θεός, καταφρο-
νών ανθρώπων καί διαγελών καί παίζων τό συμβαίνον ο
'Ιησούς; Πυνθανομένω δή αυτώ πόθεν άν αποκρινοίμεθα,
κάν έχωμεν παριστάνειν τό γενναίον καί τό παράδοξον επί
τοίς συμβεβηκόσιν αυτώ, ή από τών ευαγγελίων, ότι «`Η γή
εσείσθη καί αι πέτραι εσχίσθησαν καί τά μνημεία ηνεώχθη»
«καί τό καταπέτασμα τού ναού εσχίσθη από άνωθεν έως
κάτω» «καί σκοτία εγένετο» εν καιρώ ημέρας «τού
ηλίου εκλιπόντος»; 'Αλλ' εάν πιστεύη μέν τοίς ευαγγελίοις
ο Κέλσος, όπου κατηγορείν <'Ιησού> καί Χριστιανών
οίεται, απιστή δέ επί τών συνιστάντων τήν εν 'Ιησού θεότητα,
φήσομεν αυτώ: ώ ούτος, ή πάσιν απίστει καί μηδ' εγκαλείν
νόμιζε, ή πιστεύων πάσι θαύμαζε θεού λόγον ενανθρωπήσαντα
καί όλον τό τών ανθρώπων γένος ωφελήσαι βουληθέντα.
Γενναίον δ' έργον τού 'Ιησού τό μέχρι σήμερον θεραπεύεσθαι
τώ ονόματι αυτού ούς ο θεός βούλεται. Περί δέ τής επί
Τιβερίου Καίσαρος εκλείψεως, ού βασιλεύοντος καί ο
'Ιησούς έοικεν εσταυρώσθαι, καί περί τών μεγάλων τότε
γενομένων σεισμών τής γής ανέγραψε καί Φλέγων εν τώ
τρισκαιδεκάτω ή τώ τεσσαρεσκαιδεκάτω οίμαι τών Χρο-
νικών.
Παίζων δ' ως οίεται τόν 'Ιησούν ο παρά τώ Κέλσω
'Ιουδαίος ειδέναι αναγέγραπται τόν Ευριπίδου Βάκχον
λέγοντα:
Λύσει μ' ο δαίμων αυτός, όταν εγώ θέλω.
Ου πάνυ μέν ούν 'Ιουδαίοι τά `Ελλήνων φιλολογούσιν.
'Αλλ' έστω τινά τών 'Ιουδαίων καί φιλόλογον ούτω γεγο-
νέναι: πώς ούν ο 'Ιησούς, επεί μή έλυσεν αυτόν δεδεμένον,
ουδέ εδύνατο λύσαι; '`Η γάρ εκ τών εμών γραφών πιστευέτω
ότι καί Πέτρος δεδεμένος εν φυλακή αγγέλου λύσαντος
τούς δεσμούς εξήλθε, καί Παύλος μετά τού Σίλα εν Φιλίπ-
ποις τής Μακεδονίας υπό «ξύλον» δεδεμένος ελύθη θεία
δυνάμει, ότε καί «θύραι» τής φυλακής «ηνοίχθησαν».
'Αλλ' εικός ότι ταύτα γελά ο Κέλσος ή καί ουδαμώς ανέγνω
τήν ιστορίαν: έδοξε γάρ άν λέγειν πρός αυτήν ότι καί
γόητές τινες επωδαίς δεσμούς λύουσι καί θύρας ανοίγουσιν,
ίνα κοινοποιήση τά τών γοήτων πρός τά παρ' ημίν ιστο-
ρούμενα. |
