ΤΥΡΤΑΙΟΣ fragmenta
ARISTOT. Pol. 5, 6p. 1306b 22 εν δέ ταίς αριστοκρατίαις γίνονται αι στά-
σεις αι μέν διά τό ολίγους τών τιμών μετέχειν, όπερ
είρηται κινείν καί τάς ολιγαρχίας ....
μάλιστα δέ τούτο συμβαίνειν αναγκαίον, όταν ήι τι πλήθος των πεφρονηματισμένων ως
ομοίων κατ' αρετήν, οίον εν Λακεδαίμονι οι λεγόμενοι Παρθενίαι (εκ τών ομοίων γάρ ήσαν),
ούς φωράσαντες επιβουλεύσαντας απέστειλαν Τάραντος οικιστάς: (2) ή όταν τινές ατιμά-
ζονται μεγάλοι όντες καί μηδενός ήττους κατ' αρετήν υπό τινων εντιμότερων, οίον Λύσανδρος
υπό τών βασιλέων: ή όταν ανδρώδης τις ών μή μετέχηι τών τιμών, οίον Κινάδων ο τήν
επ' Αγησιλάου συστήσας επίθεσιν επί τούς Σπαρτιάτας: έτι όταν οι μέν απορώσι λίαν, οι
δ' ευπορώσιν-καί μάλιστα εν τοίς πολέμοις τούτο γίνεται. <2συνέβη δέ καί τούτο εν
Λακεδαίμονι υπό τόν Μεσσηνιακόν πόλεμον: δήλον δέ [καί τούτο] εκ τής
Τυρταίου ποιήσεως τής καλουμένης Ευνομίας>2 (F 1 Bgk) : <2θλιβόμενοι γάρ
τινες διά τόν πόλεμον ηξίουν ανάδαστον ποιείν τήν χώραν.>2 έτι εάν τις μέγας
ήι καί δυνάμενος έτι μείζων είναι, ίνα μοναρχήι, ώσπερ εν Λακεδαίμονι δοκεί Παυσανίας
ο στρατηγήσας κατά τόν Μηδικόν πόλεμον καί εν Καρχηδόνι Άννων.

3b,580,F.2 STRABON 8,4,10 p. 362 πλεονάκις δ' επολέμησαν διά τάς αποστάσεις τών Μεσση-
νίων. <2τήν μέν ούν πρώτην κατάκτησιν αυτών φησι Τυρτάιος>2 (F 8 Bgk) <2εν τοίς
ποιήμασιν αυτού κατά τούς τών πατέρων πατέρας γενέσθαι:>2 τήν δέ δευτέραν,
καθ' ήν ελόμενοι συμμάχους Αργείους τε και Ηλείους καί Πισάτας απέστησαν, Αρκάδων
μέν Αριστοκράτην τόν Ορχομενού βασιλέα περαχομένων στρατηγόν, Πισατών δέ Παντα-
λέοντα τόν Ομφαλίωνος, <2ηνίκα φησίν αυτός στρατηγήσαι τόν πόλεμον τοίς
Λακεδαιμονίοις: καί γάρ είναί φησιν εκείθεν εν τήι ελεγείαι, ήν επιγρά-
φουσιν Ευνομίαν>2 (F 2 Diehl) : "αυτός γάρ Κρονίων, καλλιστεφάνου πόσις Ήρης /
Ζεύς Ηρακλείδαις τήνδε δέδωκε πόλιν, / οίσιν άμα προλιπόντες Ερινεόν ηνεμόεντα /
ευρείαν Πέλοπος νήσον αφικόμεθα". 'ωστ' ή ταύτα ηκύρωται τά ελεγεία, ή Φιλοχόρωι (328
F 215) απιστητέον τώι φήσαντι Αθηναιόν τε καί Αφιδναίον καί Καλλισθένει (124 F 24)
καί άλλοις πλείοσι τοίς ειπούσιν εξ Αθηνών αφικέσθαι, δεηθέντων Λακεδαιμονίων κατά
χρησμόν, ός επέταττε παρ' Αθηναίων λαβείν ηγεμόνα. επί μέν ούν τού Τυρταίου ο δεύτερος
υπήρξε πόλεμος.

3b,580,F.3a PLUTARCH. Lykurg. 6,7 ύστερον μέντοι τών πολλών αφαιρέσει καί προσθέσει
τάς γνώμας διαστρεφόντων καί παραβιαζομένων, Πολύδωρος και Θεόπομπος οι βασιλείς
τάδε τήι ρήτραι παρενέγραψαν: (8) "αι δέ σκολίαν ο δάμος έροιτο, τούς πρεσβυγενέας καί
αρχαγέτας αποστατήρας ήμεν" ... (9) <2έπεισαν δέ καί αυτοί τήν πόλιν, ως τού
θεού ταύτα προστάσσοντος, ώς που Τυρταίος (F 3b D) επιμέμνηται διά
τούτων:>2 "Φοίβου ακούσαντες Πυθωνόθεν οίκαδ' ένεικαν / μαντείας τε θεού καί τελέεντ'
έπεα: / άρχειν μέν βουλής θεοτιμήτους βασιλήας, / οίσι μέλει Σπάρτας ιμερόεσσα πόλις, /
πρεσβύτας τε γέροντας, έπειτα δέ δημότας άνδρας / ευθείαις ρήτραις ανταπαμειβομένους".
3b,580,F.3b DIODOR. 7,12,5 ότι ο αυτός Λυκούργος ήνεγκε χρησμόν εκ Δελφών περί τής φιλαρ-
γυρίας τόν εν παροιμίας μέρει μνημονευόμενον "αφιλοχρηματία Σπάρταν έλοι, άλλο δε
ουδέν". (6) η Πυθία έχρησε τώι Λυκούργωι περί τών πολιτικών ούτως (F 3a D):
"ώδε γάρ αργυρότοξος άναξ εκάεργος Απόλλων / χρυσοκόμης έχρη πίονος εξ αδύτου: /
άρχειν μέν βουλήι θεοτιμήτους βασιλήας, / οίσι μέλει Σπάρτης ιμερόεσσα πόλις, / [πρεσβυ-
γενείς δέ γέροντας, έπειτα δέ δημότας άνδρας / ευθείην ρήτρα<ι>ς ανταπαμειβομένους]: /
μυθείσθαι δέ τά καλά καί έρδειν πάντα δίκαια /μήδε τι επιβουλεύειν τήιδε πόλει: / δήμου
τε πλήθει νίκην καί κάρτος έπεσθαι: / Φοίβος γάρ περί τών ώδ' ανέφηνε πόλει".

3b,580,F.4 PAUSAN. 4,6,5 ούτος δέ ο Θεόπομπος ήν καί ο πέρας επιθείς τώι πολέμωι:
μαρτυρεί δέ μοι καί τά ελεγεία τών Τυρταίου λέγοντα (F4, 1-2 D) "ημετέρωι βασιλήι,
θεοίσι φίλωι Θεοπόμπωι, / όν διά Μεσσήνην είλομεν ευρύχορον".

3b,580,F.5 SCHOL. PLAT. Legg. 1 p. 629 A αφικόμενος δέ ούτος (Tyrtaios) εις Λακεδαί-
μονα καί επίπνους γενόμενος, συνεβούλευσεν αυτοίς ανελέσθαι τόν πρός Μεσσηνίους πόλεμον,
προτρέπων παντοίως, εν οίς καί τό φερόμενον ειπείν έπος (F4, 3 D) "Μεσσήνην αγαθόν
μέν αρούν, αγαθόν δέ φυτεύειν".
3b,580,F.6 STRABON 6, 3, 3 p. 279 (Ephoros 70 F 216) Μεσσήνη δέ εάλω πολεμηθείσα εννεα-
καίδεκα έτη, καθάπερ καί Τυρταίος φησι (F 4, 4-8 D) : "αμφ' αυτήν δ' εμάχοντ'εννεα-
καίδεκ' έτη, / νωλεμέως αιεί ταλασίφρονα θυμόν έχοντες, / αιχμηταί πατέρων ημετέρων
πατέρες: / εικοστώι <δ'> οι μέν κατά πίονα έργα λιπόντες / φεύγον Ιθωμαίων εκ μεγάλων
ορέων".

3b,580,F.7 PAUSAN. 4, 14, 4 τά δέ ες αυτούς Μεσσηνίους παρά Λακεδαιμονίων έσχεν ούτως:
πρώτον μέν αυτοίς επάγουσιν όρκον μήτε αποστηναί ποτε απ' αυτών μήτε άλλο εργάσασθαι
νεώτερον μηδέν, δεύτερα δέ φόρον μέν ουδένα επέταξαν ειρημένον, οί δέ τών γεωργουμένων
τροφών σφισιν απέφερον ες Σπάρτην πάντων τά ημίσεα. προείρητο δέ καί επί τάς εκφοράς
τών βασιλέων καί άλλων τών εν τέλει καί άνδρας εκ τής Μεσσηνίας καί τάς γυναίκας εν
εσθήτι ήκειν μελαίνηι: καί τοίς παραβάσιν επέκειτο ποινή. <ες> τιμωρίας δέ άς ύβριζον ες
τούς Μεσσηνίους, Τυρταίωι (F 5 D) πεποιημένα εστιν "ώσπερ όνοι μεγάλοις άχθεσι
τειρόμενοι, / δεσποσύνοισι φέροντες αναγκαίης υπό λυγρής / ήμισυ πάν όσσων καρπόν άρουρα
φέρει". ότι δέ καί συμπενθείν έκειτο αυτοίς ανάγκη, δεδήλωκεν εν τώιδε: "δεσπότας
οιμώζοντες ομώς άλοχοί τε καί αυτοί, / εύτε τιν' ουλομένη μοίρα κίχοι θανάτου".
Επιστροφή στα περιεχόμενα   -  |