ΓΑΜΟΙ

  Αρχαία τοιχογραφία η οποία κατά πάσα πιθανότητα ανήκει στους χρόνους του Αυγούστου και ανακαλύφθηκε το 1606 επί πάπα Κλήμεντος Η', στον λόφο Εσκουϊλίνου, κοντά στην εκκλησία Σάντα Μαρία Ματζόρε, που βρίσκονταν άλλοτε οι περίφημοι κήποι του Μαικήνα. Η ζωγραφιά αυτή περιήλθε στην κυριότητα του καρδιναλίου Κιντίου Αλντομπραντίνι και μεταφέρθηκε στην ωραία του έπαυλη, την οποία ο φιλάρχαιος καρδινάλιος είχε μεταβάλει σε Μουσείο, από την έπαυλη αυτή έλαβε και το όνομα το οποίο αυτή φέρει. Η εικόνα παριστάνει τέλεση αρχαίων ελληνικών γάμων και είναι από τις αρχαιότερες και άριστες, απ' όσες διεσώθηκαν από την αρχαιότητα έως σήμερα. Στην έπαυλη Αλντομπραντίνι παρέμεινε επί δύο περίπου αιώνες. Μετά την έκλειψη αυτής της οικογένειας η έπαυλη περιήλθε στην οικογένεια των πριγκίπων Μποργέζε, οι οποίοι διέλυσαν και πούλησαν τους θησαυρούς που είχαν συγκεντρωθεί εκεί. Την εικόνα αγόρασε το 1812 ο Ρωμαίος τραπεζίτης Νιέλλι, έπειτα αυτή περιήλθε στο Μουσείο του Βατικανού, όπου βρίσκεται ακόμα και σήμερα.
Ο πίνακας έχει ύψος 1 μέτρο και 20 εκατοστά, πλάτος 2 μέτρα και 60 εκατοστά. Ο καλλιτέχνης διαίρεσε τη σύνθεσή του σε τρεις σκηνές, οι οποίες εξελίσσονται πάνω στην ίδια και αυτή γραμμή, ως ανάγλυφο, χωρίς καμία οπτική εντύπωση. Ο τοίχος του βάθους διακόπτεται από δύο παραστάδες, οι οποίες σχηματίζουν τρία διαμερίσματα. Στο κέντρο, όπου υπάρχει ο θάλαμος του γυναικωνίτη, φαίνεται η νύμφη πεπλοφόρος, ημικατάκλιτη πάνω σε κλίνη με προσκέφαλο και της οποίας οι στυλίσκοι είναι περίτεχνα επεξεργασμένοι. Παράπλευρα βρίσκεται γυναίκα στεφανωμένη με φύλλα και περιβεβλημένη με ποικιλόπτυχο πέπλο, η οποία θέτει το βραχίονά της πάνω στον ώμο της μελλόνυμφης και φαίνεται πως εμπνέει σ' αυτήν εμπιστοσύνη και θάρρος. Η γυναίκα αυτή κατά πάσα πιθανότητα παριστάνει την Πειθώ. Αριστερά υπάρχει τρίτο γυναικείο πρόσωπο, ίσως η Χάρις, ημίγυμνη, στηρίζεται πάνω σε στήλη κρατώντας στα χέρια της αρωματικό έλαιο, για να αλοίψει μετά το λουτρό, το σώμα της νέας.
  Μέσα στο αριστερό διαμέρισμα, δύο γυναίκες παρασκευάζουν το ποδόλουτρο της νύφης, το οποίο αποτελεί το πέρας του υμεναίου. Αγγείο, σε σχήμα λεκάνης, είναι στηριγμένο πάνω σε στρογγυλό βάθρο και γεμάτο νερό. Δέσποινά της, η προστάτιδα των συνοικεσίων Θεά Ήρα, κρατώντας όργανο καθαρμού σε σχήμα φύλλου, βουτά τα άκρα των δακτύλων της στο νερό, για να το καθαγιάσει. Στο βάθος αυτού του συμπλέγματος παριστάνεται κόρη κρατώντας ωροσκόπιο. Στην αντίθετη πλευρά του πίνακα, δεξιά φαίνεται νέος καθισμένος γυμνός σχεδόν, στεφανωμένος με φύλλα κλήματος αμπέλου αναμένοντας με ανυπομονησία το πέρας της γαμήλιας τελετής, εκείνης που γίνονταν στο παρακείμενο σύμπλεγμα των γυναικών. Πίσω από το θάλαμο διακρίνονται τρεις άλλες νέες, από των οποίων η πρώτη παριστάνεται να ιερουργεί πάνω σε κινητό βωμό, ενώ η δεύτερη τραγουδά επιθαλάμιο άσμα και η τρίτη την συνοδεύει με εξάχορδη λύρα.
Η θαυμάσια αυτή αρχαία εικόνα, η οποία έχει διατηρηθεί καλύτερα από κάθε άλλη, έτυχε πολλών επιδιορθώσεων κατά διάφορες εποχές, ιδίως δε όταν βρίσκονταν στην κατοχή του Βικεντίου Νέλλι, ο οποίος ανέθεσε την εργασία αυτή στον Αντώνιο Κανόβα. Μία από τις ωραιότερες αντιγραφές οφείλεται στον Νικόλαο Πουσέκ, η οποία διασώζεται στην πινακοθήκη Δόρια της Ρώμης. Η εικόνα αγοράστηκε από τον πάπα Πίο Ζ' το 1808 αντί 10.000 σκούδων και κατ' εντολή του επισκευάστηκε περίτεχνα από τον ζωγράφο Δομενίκου ντελ Φράτε και τοποθετήθηκε στο Βατικανό μέσα σε ιδιαίτερη αίθουσα, που φέρει το όνομα "Αίθουσα των Αλντομπραντινίων γάμων" στην οποία είναι εναποτειθέμενα και άλλες παρόμιες τοιχογραφίες, όπως η "Φαίδρα και Σκύλλα". Ο Winckelman θεωρεί, ότι αυτή η εικόνα παριστάνει τους γάμους του Πηλέα και της Θέτιδας. Αντίθετα ο Biondi υποστηρίζει ότι εικονίζει τους γάμους του Μανλίου και της Ιουλίας. Άλλοι αρχαιολόγοι αναιρούν και τους δύο και υποστηρίζουν ότι παριστάνονται στην εικόνα αυτή ελληνικοί γάμοι, που καμία σχέση δεν έχουν όμως με αυτούς του Πηλέα και της Θέτιδας, πόσο μάλλον με του Μανλίου και της Ιουλίας. Εκτός του περίφημου αντιγράφου του Νικολάου Λουσέν και ο διάσημος χαράκτης Καρλίνι εκπόνησε έγχρωμη χαλκογραφία αυτής της εικόνας. Περί αυτού του πίνακα είναι δυνατόν να συμβουλευθεί κάποιος τις μελέτες του Boettiger και του Mayer και την "Lettera sull' antica celebre pittura conosciuta sotto il nome Nozze Aldobrandine" του L. Biondi.
Επιστροφή στα περιεχόμενα