ΙΟΥΛΙΟΣ ΠΟΛΥΔΕΥΚΗΣ - ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟΝ (βιβλίο 1ο)
τά δέ τής ναυμαχίας: αι μέν φέρουσαι τριήρεις, μακρά πλοία, ταχείαι νήες, κατάφρακτα πλοία, οι δέ άρχοντες τριήραρχοι καί πεντηκόνταρχοι καί ναύαρχοι καί επιστολείς. τό δέ πράγμα ναυαρχία, τριηραρχία, πεντηκονταρχία. τής δέ τού ναυάρχου νεώς τό όνομα ναυαρχίς καί στρατηγίς. οι δέ ερέται ζύγιοι, θαλάμιοι, θρανίται. οι δ' επί τού καταστρώματος μάχιμοι. τά δέ όπλα τά μέν τής νεώς δέρρεις καί διφθέραι καί χαλκά έμβολα, όθεν καί χαλκέμβολοι αι τριήρεις, τά δέ τών εμπλεόντων ασπίδες, θώρακες, κνημίδες, κράνη, ξίφη, δορυδρέπανα, χείρες σιδηραί: πρός δέ τάς επιβολάς αυτών αντεσοφίζοντο βύρσας προσηλούντες πρός τά τοιχίσματα τών νεών, όπως ο σίδηρος ολισθάνη πρός τό αντίτυπον αντιλαβήν ουκ έχων. κοντοίς απεωθούντο καί διήγον απ' αλλήλων τά σκάφη. πληρώματα δέ εντελή, ακριβή, κατεσκευασμένα, ευδόκιμα, εντελόμισθα: τήν δέ τοιαύτην ναύν Λυσίας (frh 39 Scheibe) καί αδηφάγον είρηκε. καί τά μέν καλώς πεπληρωμένα συγκεκροτημένα, τά δέ ως ετέρως απλήρωτα καί ημιπλήρωτα καί ασυγκρότητα. καί αι μέν πλόιμοι νήες, αι δέ άπλοοι: καί αι μέν αθαλάσσευτοι καί ακραιφνείς καί ξηραί καί διεψυγμέναι, αι δέ εντεθαλαττευκυίαι, δίυγροι, αραιαί, διάβροχοι. τό δέ φυλάττειν τινάς εφορμείν καί ναυλοχείν, καί τό αντικαθεστηκέναι πρός ναυμαχίαν ανθορμείν καί αντεφορμείν, καί τό προσεδρεύειν προσορμείν, καί τό προεκπλεύσαι προεξορμείν καί προορμείν, καί τό στήσασθαι τήν ναύν προσορμίσασθαι, καί τό εν κύκλω περιπλείν 
νήσον καί προσκαθήσθαι νήσω πολιορκητικώς από νεών, περιορμείν. καί περιορμίζειν τήν ναύν περί τό χώμά φησι Δημοσθένης (LI 4): τώ δέ θάττον ποιήσαντι τούτο άθλον στέφανος ήν. έστι δέ αυτώ λόγος καί περί τού τριηραρχήματος (L): επιτριηράρχημα δέ εστιν ο χρόνος όν τις επετριηράρχησεν εξήκοντος μέν αυτώ τού καιρού, βραδύνοντος δέ τού διαδόχου. τά δέ έργα: ανάγεσθαι, προσαναπειράσθαι, εξορμάν τήν ναύν, καί τό πλείν καί εκπλείν, περιπλείν, διεκπλείν, απελάσαι τήν ναύν. καί τά ονόματα αναγωγή, ανάπειρα, πλούς, περίπλους, επίπλους, διέκπλους. είτα στήσαι τάς ναύς κατά στοίχον, πυκνάς, εκ διαστημάτων. αρθήναι τά σημεία, αντανάγεσθαι, αντεπιπλεύσαι, προσεπιπλεύσαι, προεκπλείν, ναυμαχήσαι, συρραγήναι, συμπεσείν, εμβαλείν, αναρρήξαι, κατατρώσαι, αναρρήξαι τήν παρεξειρεσίαν, αναρρήξαι τήν πρώραν, ανοίξαι τήν ναύν υπό τήν εμβολήν, άπλους ποιήσαι τάς ναύς, αυτάνδρους καταδύσαι, βαπτίσαι, καταναυμαχήσαι, αναδήσασθαι, αιχμαλώτους λαβείν, εφέλκεσθαι. καί τό μέν εις εμβολήν υπαγαγείν εις τουπίσω τήν ναύν ανακρούσασθαι, τό δ' εις φυγήν ‘πρύμναν κρούσασθαι:’ είρηκε δέ Θουκυδίδης (I 50. 5, 51. 2, 54. 2 etc.). καί τραυματισθεισών τών νεών. τάς δέ πεπονηκυίας καί κεκακωμένας έστι θεραπεύσαι, επισκευάσαι, επισκευάσασθαι, ζεύξαι, ζεύξασθαι. είη δ' άν εκ νεών καί αποβαίνειν ποι τής πολεμίας καί εκβαίνειν, καί αποβάσεις ποιείσθαι, καί κατασύρειν λείαν εις τάς ναύς. 
Αυτοί μέν οι άνδρες στρατιώται, μάχιμοι, σκευοφόροι, υπασπισταί, ιππαγωγοί, ιπποκόμοι. καί τών μαχομένων τό μέν έμπροσθεν μέτωπον καί ζυγόν καί πρόσωπον, καί τά εκατέρωθεν άκρα πλευρά καί κέρατα, δεξιόν καί ευώνυμον, τό δέ μέσον ομφαλός, τό δέ βάθος στοίχος καλείται. καί τό μέν εφεξής είναι κατά μήκος ζυγείν, τό δ' εφεξής κατά βάθος στοιχείν. καί ο μέν εκ δεξιάς τού πρώτου ζυγού πρωτοστάτης, καί πάν τό μέτωπον πρωτοστάται: ο δέ παρ' έκαστον ταττόμενος παραστάτης, ο δέ παρ' αυτόν εξόπισθεν επιστάτης. τό δέ επί πάσιν εν τώ βάθει ζυγόν ουρά καί ουραγοί: καλοίτο δ' άν ομωνύμως καί ο άρχων αυτών ουραγός. καλούνται δέ καί οπισθοφύλακες, καί τό έργον ουραγείν καί οπισθοφυλακείν. τό δέ σύμπαν στρατιά, στρατός, στράτευμα, στρατιωτικόν, φάλαγξ, τάγμα, σύνταγμα: 
μέρη δ' αυτού μυριοστύς, χιλιοστύς, πεντηκοστύς, λόχος, δεκάς, πεμπάς. καί οι άρχοντες οι μέν τού παντός στρατηγοί καί συστράτηγοι καί υποστράτηγοι, ώσπερ οι αποχειροτονηθέντες αποστράτηγοι: τξίαρχοι καί ουραγοί καί μυρίαρχοι καί χιλίαρχοι καί λοχαγοί καί εκατόνταρχοι καί δεκάδαρχοι καί πεμπάδαρχοι, καί τών ιππέων ίππαρχοι καί φύλαρχοι. Θηβαίων δέ ίδιον βοιωτάρχης, καί Λακεδαιμονίων βασιλεύς, καί 'Αθηναίων εν μέρει πολέμαρχος, καί Θετταλών ταγός, καί μισθοφόρων ξεναγός. λέγω δέ νύν ου πρός ακρίβειαν ταυτί τά ονόματα: μακρού γάρ ταύτα δείται καιρού καί λόγου, οπόταν τακτικόν υμίν ή στρατηγικόν συντιθώ βιβλίον, ότε καί περί πλαισίου καί τού ετερομήκους πλαισίου, καί τού επί μέτωπον κλίναι καί επ' ουράν καί επ' ασπίδα καί επί δόρυ, καί τών μερών τε καί αρχόντων καί έργων καί κινήσεων καθ' έκαστα σαφηνιώ. 
εκ δέ τής σκευής οι άνδρες ώδε ονομάζονται. τήν μέν γάρ σκευήν κλητέον καί όπλισιν καί εξοπλισίαν καί σάγην κατ' είδος μάχης, καί άνδρας ευόπλους ως τού στρατιωτικού γένους όντας. οι δ' εισίν οπλίται, οπλοφόροι, βαρείς, ακριβείς, μόνιμοι, στάσιμοι, μαχαιροφόροι, πάλιν δ' αύ πελτασταί, πελτοφόροι, γυμνήτες, κούφοι, ελαφροί, εύκολοι, ευχερείς, ψιλοί, σφενδονήται, λιθοβόλοι, τοξόται, τοξοφόροι, ιππής, ιππακοντισταί, ιπποτοξόται, δορατοφόροι, κοντοφόροι, υπασπισταί, σκευοφόροι, ιππαγωγοί, άμιπποι. δύο δ' ούτοι είχον ίππους, καί ο έτερος προσήρτητο θατέρω, καί μεμελετήκεσαν μεταπηδάν εις εκάτερον: ήν δ' αυτοίς τό σόφισμα τού ακραιφνεστέροις χρήσθαι πρός τά έργα τοίς ίπποις, όπως οδούς τε μακροτέρας διανύοιεν καί είεν αυτοίς ακοπώτεροι. ήν δέ τι καί έτερον είδος ιππέων, διμάχαι, 'Αλεξάνδρου τό εύρημα, κουφοτέραν πεζού οπλίτου καί βαρυτέραν ιππέως έχοντες σκευήν, εξησκημένοι πρός άμφω, καί τήν εκ γής καί τήν αφ' ίππου μάχην, όπως εν μέν τοίς ιππασίμοις ιππεύοιεν, ει δέ τοι εις άφιππα αφίκοιντο, μή είεν απόμαχοι παντάπασι, μηδέ πάθοιεν τό πάθημα τό Λύδιον: αλλά τόν μέν ίππον παρελάμβανεν εξεπίτηδες επ' αυτώ τούτω παρεπόμενός τις υπηρέτης, ο δ' εκ τού ίππου καταβάς ευθύς οπλίτης ήν. 
όπλων ονόματα, αμυντήρια, αλεξητήρια, σκεπαστήρια, φυλακτήρια, εκ χειρός χρήσιμα, αγχέμαχα, βλήματα, βέλη, πάντα τά αφιέμενα. ασπίς καί τά μέρη τής ασπίδος, ομφαλός καί μεσομφάλιον καί επομφάλιον καί όχανον καί ίτυς καί κύκλος καί άντυξ. ασπίς οισυΐνη, ασπίς από ξύλου, ασπίς από βύρσης, ασπίς ωμοβοΐνη, ασπίς χαλκή, παρ' `Ομήρω δέ καί χρυσή καί απ' αργύρου καί καττιτέρου. λέγεται δέ καί Νικίας πορφύραν καί χρυσόν μίξας κοσμήσαι τήν ασπίδα. γίνεται δέ καί προμήκης ασπίς, τετράγωνος, περιφερής, κυκλοτερής, κοίλη, ετερομήκης. πέλτη 'Αμαζονική, ως φησί Ξενοφών (Anab V 4. 12), παρεοικυία ‘κιττού πετάλω.’ θώραξ καί τά μέρη τού θώρακος πτέρυγες, καί τό μέσον αυτού γύαλον. 'Ιάσων δέ ο Θετταλός καί ημιθωράκια προσεξεύρε. θώρακες δέ οι μέν φολιδωτοί, οι δέ εξ αλύσεων. έστι δέ τις καί ‘σπολάς αντί θώρακος.’ περικεφαλαία, κυνή, κράνος. καί τούτου τά μέρη τό μέν υπέρ τό μέτωπον ομωνύμως τώ μέρει, τά δ' υπ' αυτώ οφρύες, καί τό υπέρ αυτάς προβεβλημένον γείσον, τό δέ επ' αυτή τή κεφαλή επίκρανον, καί τό υπέρ αυτό λόφος καί λοφιά καί τριλοφία. λόφος ευανθής, υακινθινοβαφής. τά δέ περί ταίς χερσί προβλήματα ομωνύμως τώ μέρει χείρες καλούνται, κνημίδες δέ ποδών. ξίφος, μάχαιρα, εγχειρίδιον, ξίφους ακμή, ξίφους λαβή καί προλαβή, ξίφους τελαμών, ού τό ξίφος εξήπται. κοπίς. η δέ θήκη τού ξίφους κουλεός. λόγχη, ξυστόν, κάμαξ, ακόντιον. ακόντισμα καί τό όπλον καί τό έργον. δόρυ, κοντός. καί η θήκη τού δόρατος δουροδόκη, καί τά μέρη τό μέν τέλος σαυρωτήρ, τό δέ μέσον αγκύλη. καί τό μέν έργον εναγκυλίσασθαι, τό δέ προύχον αιχμή καί επιδορατίς καί στύραξ. ήν δέ καί τινα δόρατα ‘ναύμαχα,’ ως φησίν ''Ομηρος (O 389. 677), διά μήκους χρείαν συνηρμοσμένα εκ συμβολών. δρεπάνη, δορυδρέπανον. πέλεκυς αμφίστομος, ετερόστομος. τάχα δ' άν προσθείη τις τούτοις καί τήν ξυήλην τήν Λακωνικήν. σφενδόνη, λίθος, τόξον καί τά τού τόξου μέρη, κέρας καί νευρά καί οιστός. τό αυτό καί βέλος καί τόξευμα: Θουκυδίδης (IV 40. 2) δ' αυτό καί άτρακτον καλεί. εισί δέ καί πυρφόροι οιστοί. καί τού βέλους τό μέν επτερωμένον είποις άν κεφαλήν βέλους, ο δέ σίδηρος ακίς, καί τής ακίδος όγκοι μέν αι πρός τώ καλάμω, γλωχίνες δέ αι πρός τή ακμή προβολαί. ιστέον δέ ότι καί φοίνικος σπάθη 'Αράβων τινές αντί κέρως εχρώντο, καί λίθω οξεί αντί σιδήρου Αιθίοπες. καί έχριον τάς ακίδας ιώ φαρμακώδει ''Αραβες. 
προσαριθμητέον τούτοις καί τά βαρβαρικά, σάρισσαν Μακεδονικήν τό δόρυ, καί παλτόν Μηδικόν τό ακόντιον, καί ακινάκην Περσικόν ξιφίδιόν τι, τώ μηρώ προσηρτημένον, καί σαγάρεις Σκυθικάς. ''Αραβες δέ καί στρουθών δοραίς αντί θωράκων ή ασπίδων εφράττοντο. 
φρυκτοί, πυρσοί, καί μηχανήματα κριοί, πύργοι, ελεπόλεις, μηχαναί, καί καταπάλται Μακεδονικοί, καί χελώναι. 
χρεία δ' εις τούς πολέμους σκευοφόρων μέν όνων, επεσκευασμένων βοών δέ υφ' αμάξαις, ημιόνων δέ πρός άμφω, καμήλων δέ επισεσαγμένων τά σκεύη. Βάκτριοι δέ καί μάχονται από τών καμήλων, καί εισίν αυτοίς ίππων μέν ωκύτεραι τό τάχος, εκπληκτικώτεραι δέ διά μέγεθος καί δασύτητα, ενεργότεραι δέ διά τό αδιψείν καί μάλλον 
δύνασθαι πονείν. ίππων μέντοι καί ελεφάντων άντικρυς χρεία πρός τάς μάχας. καί ο μέν άγων ελέφαντα ελεφανταγωγός καλείται, ο δ' επ' αυτοίς άρχων ελεφαντάρχης. φράττονται δέ καί οι ίπποι όπλοις, προμετωπιδίοις, παρωπίοις, παρηίοις, προστερνιδίοις, παραπλευριδίοις, παραμηριδίοις, περικνημιδίοις. λέγονται δέ ίπποι τεθωρακισμένοι, πεφραγμένοι, ωπλισμένοι. Λίβυες δέ καί από δίφρων καί ίππων επεζευγμένων, ώσπερ οι `Ομήρου ήρωες, μάχονται: ''Ομηρος γάρ ουκ οίδε μονίππους ιππέας. ών οι μέν υπό τώ ζυγώ ζύγιοι, οι δ' εκατέρωθεν παρήοροι καί παράσειροι καί σειραφόροι καί σειραίοι, καί αι τούτων ηνίαι σειραί καί παρηορίαι. επιβεβήκασι δέ τού αρματείου δίφρου ηνίοχος καί παραβάτης: όν ο Πλάτων (Crit 119 B) αναβάτην μικράσπιδα εκάλεσε. καλείται δέ τις Λιβυκή διφρεία, η δέ Περσική, η δέ Λακωνική. 
μέρη δέ τού άρματος δίφρος, υπερτερία, άντυξ, ίτυς. η μέν ιμάντωσις τού δίφρου τόνος καλείται, τό δ' υπεράνω αυτού περίφραγμα, ό σκύτει είωθε περιλαμβάνεσθαι, τάρριον. τρείς δ' έχοντος τού ταρρίου πλευράς τάς κατά τούς ίππους, τό ανώτατον ξύλον καπάναξ καλείται δεξιός καί ευώνυμος, η δέ μέση ράβδος καπάνη, εφ' ού δ' αναπαύεται, μεσάτιον, εμπρόσθιον. αι δέ δίδυμοι αι εις τούς ίππους βλέπουσαι από τής καπάνης μέχρι τού κυρτίου μετήλαι, τό δέ κυρτούμενον ασπιδίσκη, τό δ' από ταύτης υπό τόν τόνον κεκαμμένον αζηλίς. τά δ' εγγώνια τά εντός τού δίφρου γωνίαι ή αγκώνες ή άστρητα. τών δέ πλαγίων πλευρών αι επάνω ράβδοι, αι έως κάτω τείνουσαι, κυφώνες, αι δέ υπ' αυτοίς μέσαι ράβδοι έως τού τόνου υποκυφώνια ή κιλλίβαντες ή κιλλοβόροι. τά δ' εγγώνια, ού εμπίπτουσιν αι πλάγιαι πλευραί, θαιροί τό δέ πρό τού τόνου, ού πρώτον επιβαίνουσιν οι αναβαίνοντες, πτέρνα. τό δέ όλον επίθημα καλείται υπερτερία, τό δ' υποκείμενον άξων, τών δέ περιειλουμένων τώ άξονι τροχών τό μέν περί ταίς αψίσι σιδηρούν επίσωτρον, η δέ αψίς καί σώτρα καλείται, αι δέ ενηρμοσμέναι αυτή ράβδοι κνήμαι. τό δέ κενόν τού τροχού τό εναρμοζόμενον τώ άξονι σύριγξ. τό δέ εφ' εκάστη κνήμη σιδηρούν αετός. αυτό δέ τό περιειλούμενον τώ άξονι πλήμνη. τό δέ υπεράνω αυτού σιδήριον δακτύλιος. τό δέ συνδέον πρός τήν πλήμνην τάς κνήμας σιδήριον πλημνόδετον ή θώραξ. τό δ' εντός τής πλήμνης σιδήριον, ό τρίβει τόν άξονα, γάρνον ή δέστρον. τό δέ κωλύον εκπίπτειν τόν τροχόν εμπηγνύμενον τώ άξονι παραξόνιον ή ως Γοργίας επίβολος ή ως 'Ερατοσθένης (p 205 Bernh) έμβολος. τά δ' εκατέρωθεν τέλη τού τροχού δακτύλιοι, ώσπερ καί τού άξονος τά εκατέρωθεν τέλη ακραξόνια. τά δέ τώ άξονι εγκείμενα σιδήρια καί τριβόμενα υπό τού τροχού, θύραι. ο δέ τού παραξονίου δεσμός εμβολοδέτης. τό δέ αποτεινόμενον από τού δίφρου ξύλον ρυμός, ού τό τέλος ακρορρύμιον, ύπερθεν δέ εκδέδεται τό ζυγόν: τά δέ συνάπτοντα αυτό δεσμά ζυγόδεσμα καλείται. ο δέ πάτταλος ο διειρόμενος από τού ζυγού επί τόν ρυμόν, ώ τά ζυγόδεσμα περιελίττεται, έστωρ. τά δέ κοίλα τού ζυγού, υφ' ά υπάγονται οι ίπποι, ζεύγλαι, ών τά άκρα ακροχηνίσκοι. αι δέ ηνίαι καί ρυτήρες καλούνται. τά δέ από μέν τών ρυμών απηρτημένα, υπό δέ τούς αυχένας τών ίππων ελιττόμενα, λέπαδνα, ών τά άκρα λεπαδνιστήρες, τά δέ υπό τούς ώμους τών ίππων μασχαλιστήρες, ο δέ από τής κορυφής τού ίππου εκτεταμένος ιμάς επί τόν χαλινόν κορυφαία, ο δέ περί τά γένεια γενειαστήρ. τάδ' επανεστηκότα δερμάτια περί τόν άξονα, κατά τά παραξόνια, παρατρόχια. οι δέ σιδηροί κύκλοι δι' ών διείρονται αι ηνίαι, δακτύλιοι. από δ' ίππου εφ' ίππον ο απηρτημένος ιμάς μεσάτιον. τών δ' ηνιών αι μέν κατανωτίδιοι καλούνται, αι δέ διά ρυμών, αι δέ διά μεσατίου, αι δέ σειραίος ιμάς. καί τό μέν όλω τώ στόματι τού ίππου περιτιθέμενον χαλκούν ηθμώδες κημός καλείται, τό δέ περί τό γένειον διειρόμενον ψάλιον, τό δ' εις τό στόμα εμβαλλόμενον χαλινός, ού τό μέν μέσον αξόνιον, τά δέ περί αυτό δακτύλιοι εχίνοι τρίβολοι, ούς μασάται ο ίππος. 
είποις δ' άν εθεράπευον τάς ασπίδας, εξεκάθαιρον, ελάμπρυνον τούς θώρακας, εφαίδρυνον τάς κνημίδας, τά κράνη στιλπνά εποίουν, τούς λόφους ηυθέτιζον, έθηγον τά ξίφη, έξεον τά δόρατα. 
τεχνίται τών όπλων ασπιδοπηγός, θωρακοποιός, κρανοποιός, μαχαιροποιός, δορυξόος, πιλοποιός. ευδόκιμα δέ θώραξ 'Αττικουργής, κράνος Βοιωτουργές, πίλος καί εγχειρίδιον Λακωνικά, ασπίς 'Αργολική, τόξον Κρητικόν, σφενδόνη 'Ακαρνάνων, ακόντιον Αιτωλικόν, μάχαιρα Κελτική, πέλεκυς Θράκιος. καί τά έμπροσθεν ειρημένα υπέρ τής 
εκάστου χρήσεως. 
Λέγειν δέ χρή εχθροί, πολέμιοι: τό γάρ τών αντιπολέμων όνομα, ει καί Θουκυδίδης (III 90. 1) αυτώ κέχρηται, σκληρόν εστιν, βέλτιον δ' αντιπολεμούντες. απηχθημένοι, ηλλοτριωμένοι, αλλόφυλοι: τούς δέ βαρβάρους καί ξένους εκάλουν. άσπονδοι, ακατάλλακτοι, άμικτοι, θηριώδεις, ύπουλοι, άπιστοι, άσπειστοι, διάφοροι, εναντίοι: χρηστέον δέ ποτε καί τώ αντίπαλοι, εί γε καί τόν πόλεμον αγώνα κλητέον καί τό νικήσαι καταγωνίσασθαι. πολέμους ακηρύκτους επάγοντες, ακηρύκτως πολεμούντες, πικροί, δυσμενείς, επικηρυκείας ουκ έχοντες, επικηρυκείας ου δεχόμενοι, κήρυκα καί πρεσβείαν ου προσιέμενοι, ακηρύκτοις πολέμοις χρώμενοι, ακατάλλακτοι, αδιάλλακτοι, ασύμβατοι, ασύμβολοι. τά δέ εναντία ήμεροι, πράοι. μέχρι τού δεδίξασθαι πολεμούντες, μόνον φόβον ανασείοντες, σπονδάς 
υποφευγόντων διδόντες, εις ειρήνην ρέποντες, επικηρυκευομένους προσιέμενοι, ευδιάλλακτοι, ευδιαλλάκτως διακείμενοι, ουκ εις αεί τάς έχθρας αποτιθέμενοι. άλλης δέ χρείας φίλοι, σύμμαχοι, ομοήθεις, ομόφυλοι, συνασπισταί, συναγωνισταί, συστρατιώται, συνεξεταζόμενοι, συνοπλιζόμενοι, συμπολεμούντες, κοινωνοί πολέμου, κοινωνοί μάχης, μετέχοντες έχθρας, συναιρόμενοι, ένσπονδοι. καί τά πράγματα φιλία, συμμαχία, κοινωνία, συνασπισμός: ομαιχμία γάρ Θουκυδίδου (I 18. 3) μέν, ου μήν λείον πρός τήν ακοήν. τό δέ όλον πόλεμος, έχθρα, διχόνοια, αλλοτρίωσις, μάχη, στάσις, στασιασμός: τό δέ εναντίον ειρήνη, ησυχία, σπονδαί, ανοχαί καί ανακωχαί, διαλλαγαί, καί ο συνάγων διαλλάκτης. τούτους δέ καταρτιστήρας `Ηρόδοτος (IV 161. V 28) καλεί: είποι δ' άν τις αυτούς καί αρμοστάς. τά δέ ρήματα καί διηλλάγησαν καί κατηλλάγησαν καί συνηλλάγησαν, καί συμβάσεις εποιήσαντο καί συνέβησαν, καί συνέθεντο καί συνθήκαι εγένοντο, καί ωμολόγησαν καί ομολογίαι εγένοντο. δύναιτο δ' άν τις ειπείν επί μέν τού εις έχθραν καταστήναι τάς σπονδάς έλυσαν, διέστησαν, απερράγησαν, ηλλοτριώθησαν, εξεπολεμώθησαν -- οι δέ συγκρούσαντες αυτούς εξεπολέμωσαν καί πολεμοποιοί -- εις πόλεμον συνέπεσον, επί δέ τού εναντίου συνήλθον, ηρμόσθησαν, εις ταυτόν ήλθον, ωκειώθησαν: τό γάρ εφιλιώθησαν ιδιωτών. 
Δυνάμεις ερρωμέναι, ακμάζουσαι, ακραιφνείς, ακέραιοι, επιστήμονες, μεμελετηκυίαι, ησκημέναι, συντεταγμέναι, συγκεκροτημέναι, εγρηγορυίαι, ανδρώδεις, ανδρείαι, ανδρικαί, νεανικαί, έντονοι, φιλόπονοι, φιλοπόλεμοι. καί έτοιμοι, πρόχειροι, φιλεργοί, συνεργοί, φιλότιμοι, άοκνοι, εύρωστοι, ερρωμένοι, εθελουργοί, πρόθυμοι, εύθυμοι, θυμοειδείς, φιλόνεικοι, φιλοκίνδυνοι. καί άνδρες ιταμοί, απροφάσιστοι, εθελονταί, αυτεπάγγελτοι, απαράκλητοι, αυτοκέλευστοι, αυθαίρετοι, αυτεπίτακτοι, ακέλευστοι, ανεπίτακτοι, αυτήκοοι, εύτολμοι, εύψυχοι,άφοβοι, ανέκπληκτοι, ευθαρσείς, γοργοί, φοβεροί, εκπληκτικοί, εύοπλοι, πολεμικοί: εμπειροπόλεμοι γάρ επαχθές, πολέμου δέ ‘χειροτέχνας’ στρατιώτας είρηκε Θουκυδίδης (VI 72. 2). δυσήττητοι, αήττητοι, άμαχοι, δύσμαχοι, απρόσμαχοι, δυσαντίβλεπτοι, ανυπόστατοι, ανίκητοι, δυσπολέμητοι, θαρσαλέοι, δυσανταγώνιστοι. καί τά επιρρήματα συγκεκροτημένως, μεμελετηκότως, ακραιφνώς, επιστημόνως, ησκημένως, συντεταγμένως, εγρηγορότως, πολεμικώς, αηττήτως, αμάχως, ανανταγωνίστως. καί τά ρήματα επιρρωννύναι, ασκείν, συγκροτείν, γυμνάζεσθαι, πονείσθαι, μελετάν, συγκροτείσθαι. τά δέ πράγματα πόνος, επιστήμη, εγρήγορσις, προθυμία, άσκησις, μελέτη, ρώμη. τά δέ εναντία αστράτευτοι, απόλεμοι, άθυμοι, βλάκες, βλακεύοντες, αμβλείς, βραδείς, ασθενείς, αγεννείς, άρρωστοι, οκνώδεις, αδύνατοι, αργοί, αναπεπτωκότες, μαλακοί, άνανδροι, ανάσκητοι, αγύμναστοι, ασυγκρότητοι, αμελέτητοι, δειλοί, καταδεείς, αμελείς, κατημελημένοι, ράθυμοι, ύπτιοι, νωθείς, κατερραθυμημένοι, ολίγωροι, κατωλιγωρημένοι, ευάλωτοι, ευεπιβούλευτοι, εύληπτοι, ευπολέμητοι, ευεπιχείρητοι. καί τά επιρρήματα αμελώς, ραθύμως, δειλώς, ανάνδρως, αθύμως, αστρατεύτως, απολέμως, αγυμνάστως, ασυγκροτήτως, αμελετήτως, καταδεώς, ολιγώρως. τά δέ ρήματα αποδειλιάν, αθυμείν, ραθυμείν, βλακεύειν, δεδιέναι, ολιγωρείν. καί τά πράγματα ανασκησία, αμελετησία, αμέλεια, βλακεία, νώθεια, αθυμία, ραθυμία, ολιγωρία, ανανδρία, δειλία, μαλακία. 
εστράτευσαν, εξεστράτευσαν, πανδημεί εξεστρατεύσαντο, επεστρατεύσαντο, εστρατοπεδεύσαντο καί κατεστρατοπεδεύσαντο καί αντεστρατοπεδεύσαντο, στρατόπεδον εβάλοντο, εκάθισαν, ιδρύθησαν, εσκήνωσαν, κατεσκήνωσαν, σκηνάς εστήσαντο, σκηνάς επήξαντο. τείχος περιεβάλοντο, τείχος ήραντο, περιωκοδομήσαντο, περιειργάσαντο. οι δέ πρός τούτο επιτήδειοι λιθοδόμοι, λιθολόγοι, τέκτονες, τειχοδόμοι, τειχοποιοί: καλούνται δ' ούτως ου μόνον οι οικοδομούντες, αλλά καί οι τού έργου επιστάται, ως ο Δημοσθένης (XVIII 55) εαυτόν τειχοποιόν καλεί. ερείς δέ τάφρον ηλάσαντο, εκοίλαναν, εβαθύναντο, απετάφρευσαν, σταυρούς επήξαντο, χαρακώματα εποιήσαντο, περιεσταύρωσαν, απεσταύρωσαν, χάρακα εβάλοντο, περιεχαράκωσαν, εφράξαντο. παραφυλακτέον δέ ότι οι μέν περί τοίς στρατοπέδοις χάρακες αρρενικώς λέγονται, αι δέ πρός ταίς αμπέλοις θηλυκώς. εξήλθον επί υδρείαν, επί ξυλείαν, επί ξυλισμόν, επί φρυγανισμόν, επί προνομήν. είτα λείαν ηλάσαντο, βοσκήματα, λείαν περιεσύραντο, ως `Υπερείδης (fg 264 Bl). είτα αντετάξαντο, αντιπαρετάξαντο, αντέστησαν, ετάχθησαν καί εξετάχθησαν καί αντετάχθησαν, μετετάξαντο. είτα προύθεσαν οι μάντεις ιερεία, εθύσαντο, εσφαγιάσαντο. καί αίσια τά ιερά, καί καλά ή δεξιά, καί τουναντίον απαίσια καί τά όμοια. 
ερείς δέ τά σημεία ήρθη, υπεσημήναντο οι σαλπιγκταί τό εις έφοδον, ώσπερ τουναντίον ανακλητικόν. προύτρεψαν οι στρατηγοί, παρεκάλεσαν, επέρρωσαν, εξώρμησαν, ανεκαλέσαντο, παρηγγύησαν, εξώτρυναν, επήγειραν, σύνθημα έδοσαν, επιδιήλθον τό σύνθημα. τά δόρατα πρός τάς ασπίδας εδούπησαν, επαιάνισαν, τώ 'Ενυαλίω ηλάλαξαν, προσέμιξαν, εις χείρας ήλθον, προηκροβολίσαντο, ετόξευσαν, εξετόξευσαν. ερείς δέ εκ τόξου ρύματος ήν η μάχη. καί τόξου καθάψαι, ανελκύσαι, αναγαγείν, καί πληρωσάμενοι τά τόξα, ενθέμενοι τούς οιστούς. είτα προεξέδραμον 
οι ιππής, προεξεπήδησαν, προεξήλασαν, εκδρομάς εποιήσαντο, προεκδρομάς. προεξήλασεν η ίππος, ή ιππομαχία. ιππομαχήσαι, ιπποκρατήσαι, καθιπποκρατήσαι. ερείς δέ συνέπεσον, συνερράγησαν, εις χείρας ήλθον, συνήψαν τήν μάχην, συμπεσόντες εμάχοντο, εν χερσίν ήν η μάχη. είτα καρτερά μάχη, σταδαία μάχη, θυμώ εμάχοντο, εμπλακέντες διηγωνίζοντο, εξεώθουν αλλήλους, ου ραδίως απ' αλλήλων απελύοντο. δεξάμενοι αυτούς ημύνοντο, ή ενέδωκαν πρός τήν πρώτην έφοδον, ουκ ήνεγκαν τήν πρώτην προσβολήν. επόνει θάτερον τών κερών, επόνει τά μέσα τού στρατεύματος, είξεν, ενέδωκεν, επί πόδα ανεχώρει, ενέκλινεν, εξέκλινεν, υπεχώρησεν, υπετράπη, τά νώτα έδωκεν, έφυγεν, προτροπάδην έφυγεν, ηττήθη, τά όπλα ρίψαντες έφυγον. τό δέ έργον βαλείν, τρώσαι, 
τρέψαι, ανατρέψαι, απώσασθαι, παραρρήξαί τι τής φάλαγγος, διακόψαι, παρασπάσαι, διασπάσαι, διαστήσαι, τρέψασθαι, διώξαι, κρατήσαι, ανελείν, φονεύσαι, σκυλεύσαι, γυμνώσαι, αφοπλίσαι, εξοπλίσαι, καταστρέψασθαι, ζωγρήσαι, καταβαλείν, αιχμαλωτίσαι, απαγαγείν, νικήσαι, υποχειρίους ποιήσασθαι, χειρώσασθαι, εκπολεμήσαι, καταπολεμήσαι, καθελείν, ελείν, υφ' εαυτούς ποιήσασθαι, τούς νεκρούς αποδούναι υποσπόνδους. 
ερείς δέ επολιόρκησαν, συνήλασαν, συνέκλεισαν, κατέκλεισαν, προσεκάθισαν. εκάθισε τό στράτευμα, προσήδρευσεν, απέκλεισεν. παρέτειναν τόν χρόνον τής πολιορκίας, επετείχισαν, εμετάλλευσαν, υπώρυξαν, μηχανάς επήγαγον, προσήγαγον μηχανάς, προσέρρηξαν, κατέσεισάν τι τού τείχους, κατέρρηξαν, καθείλκυσαν, ανέτρεψαν, κατέσυραν τάς επάλξεις, καθείλον, κατήνεγκαν, κατέσπασαν, κλίμακας προσέθεσαν, προσανέβησαν, πυρί απεπειράσαντο, χώμα έχωσαν. οι δέ από τού τείχους απεμάχοντο, απεκρούοντο, διεκαρτέρουν, ενεκαρτέρουν, αντείχον, αντεσοφίζοντο, σβεστηρίοις κωλύμασιν εχρώντο, υφείλκον τόν χούν. είτα απείπον, απηγόρευσαν, επεκηρυκεύσαντο, χείρας ανέτειναν, ενέκλιναν, ενέδοσαν, σφάς αυτούς εξέδοσαν, παρέδοσαν, κατεπολεμήθησαν, εδουλώθησαν ενδεία επιτηδείων, δίψει καί λιμώ. οι δέ πολιορκούντες είλον, κατ' άκρας είλον, καθείλον, επόρθησαν, παρεστήσαντο, υποχειρίους εποιήσαντο, εχειρώσαντο, εδουλώσαντο επί φόρω, επί φόρου απαγωγή, επί χρημάτων φορά, χρήματα ταξάμενοι, δεκάτην επιβαλόντες: δεκατηλόγοι, δεκατηλογία. εάν δέ ένσπονδοι γένωνται επί συμμαχία, ερείς επί τή ίση καί ομοία, επί τώ τόν αυτόν εχθρόν καί φίλον έχειν. 
τείχους δέ μέρη κύκλος, περίβολος, προμαχεώνες, επάλξεις, πύργοι, μεσοπύργια, μεταπύργια. ερείς δέ τείχος ερυμνόν, ισχυρόν, καρτερόν, δύσμαχον, απρόσιτον, δυσπρόσιτον, δύσληπτον, δυσαίρετον, οχυρόν, ωχυρωμένον, δυσκαθαίρετον, δυσάλωτον. καί περί χωρίων δέ ταύτ' άν είποις, καί έτι απότομον, απόκρημνον, κρημνώδες, δυσπρόσιτον, ανεπιβούλευτον, δυσεπίβατον, δυσπρόσβατον, καί ήκιστα επίμαχον. εκ δέ τού εναντίου τείχος ασθενές, ωλιγωρημένον, αυτοσχέδιον, εσχεδιασμένον, ευάλωτον, ευαίρετον, ευκαθαίρετον, επίδρομον ως ''Ομηρος (Ζ 434), ευπρόσοδον, ευεπίβλεπτον, ευεπιβούλευτον, ευεπιχείρητον, αλώσιμον. 
έστι δέ καί τάδε: τά άκρα προκαταλαβείν, τά υπερδέξια κατασχείν, φθάσαι επί τά άκρα, προκατασχείν, αποκόψαι τούς επί τών άκρων, απαράξαι, απελάσαι τούς υπέρ κεφαλής, διώξαι, ανασοβήσαι. καί μήν καί τάδε: κατά μέτωπον επελθείν, κατά νώτου επελθείν ή γενέσθαι, εκ τού κατόπιν επιδραμείν, εκ προφανούς, εξ επιφανούς, εξ αφανούς, εξ ασφαλούς. ενεδρεύσαι, ενέδραν καθίσαι, ψευδενέδραν. λόχον υφείναι, λοχήσαι, ελλοχήσαι: τό γάρ καταλοχίσαι εις λόχους διανείμαι εστίν. 
στρατιωτικά δέ καί τό πυρσεύσαι, φρυκτωρήσαι, φρυκτωρία. καί αι φυλακαί, καί προφυλακαί, καί έφοδοι, καί σκοποί, καί κατάσκοποι, καί επί κατασκοπήν εξελθείν, επί προσκοπήν. ψευδαυτόμολοι. καί τό τεμείν, γήν δηώσαι, κόψαι τά δένδρα, εμπρήσαι, καταπρήσαι, πύρ εφείναι, πυρπολήσαι, λεηλατήσαι, δασμολογήσαι, λάφυρα συναθροίσαι. οι δέ ταύτα πιπράσκοντες λαφυροπώλαι. 
καί τάδε: τειχίσαι πόλιν, εκτειχίσαι, τείχος άραι τή πόλει, εγείραι, ορθώσαι, περιβαλέσθαι, ελάσασθαι, περιελάσασθαι, περιεργάσασθαι, φράξαι τείχει τήν πόλιν. καί πόλις τετειχισμένη, καί οι εργαζόμενοι τειχοποιοί: τό δέ εναντίον ατείχιστος πόλις, άφρακτος, γυμνή τείχους. 
στρατιώται, συστρατιώται, στρατός, στρατιωτικόν, στράτευμα, στρατόπεδον, σύνταγμα, τάγμα, δύναμις. τάχα δέ που καί οι πεζέταιροι καί οι αργυράσπιδες καί οι χρυσάσπιδες. 
ερείς δέ τάς σφενδόνας πληρώσασθαι, τάς σφενδόνας στρέψαι, τάς σφενδόνας εναγκυλίσασθαι, τά ακόντια πήλαι, διαπήλαι, αφείναι, ακοντίσαι, διακοντίσασθαι. 
εξέτασις στρατεύματος, εξετασμός, δοκιμασία, συλλογή, αθροισμός, αγερμός: εξετάσαι στράτευμα καί δοκιμάσαι, συλλέξαι, αθροίσαι, συναγείραι. στρατιώται επίλεκτοι, έκκριτοι, πρόκριτοι, δόκιμοι, ευδόκιμοι, άριστοι, αριστείς, αριστεύοντες, κρατιστεύοντες, λογάδες, λόγιμοι. αριστίνδην, λογάδην, κρατιστίνδην. τάχα δ' άν εν τούτοις τάττοιντο καί οι διμοιρίται. ερείς δέ τούς εκ καταλόγου, τούς εν ηλικία, τούς ακμάζοντας, τούς τήν στρατεύσιμον ηλικίαν έχοντας, τούς χρησίμους, τούς εν ακμή. τό δ' εναντίον τήν άχρηστον ηλικίαν, τήν απόμαχον, τήν απόλεμον, τήν αστράτευτον. 
ερείς δέ εκδήμους πολέμους καί αποδήμους, καί υπερορίους τούς εν τή υπερορία, διαποντίους, ξενικούς, ώσπερ πάλιν ενδήμους, ομόρους, προσόρους. 
επαινών δέ στρατηγόν λέγε στρατηγικός, επιστήμων, πολεμικός, διασωστικός, ασφαλής, περιεσκεμμένος, προνοητικός, προορών, προβουλεύων, εύβουλος, αγχίνους, άγρυπνος, άοκνος, εύτολμος, ανδρείος, ηγεμονικός, αρχικός, προστατευτικός, αξιοπροστάτευτος, θαρραλέος, διασκεπτικός, οξύς, ενεργός, διδασκαλικός, τακτικός, 
επιτακτικός, φιλοστρατιώτης, σοφός, κρυψίνους, επίβουλος, νήφων, ευτελής τήν δίαταν, φιλεργός, μάχιμος, επιμελής, φιλότιμος, φιλόπονος, φιλοκίνδυνος, πρός τά δεινά θαρραλέος, φιλόνικος, νίκης εραστής, ευκλείας εραστής, άδωρος, αδωροδόκητος. ψέγων δέ αμβλύς, άμοχθος, άμαχος, ράθυμος, αμελής, νωθής, βραδύς, 
μισοστρατιώτης, ανεπιστήμων, οκνηρός, άπειρος, αμαθής τών στρατιωτικών, υπνώδης, μέθυσος, ακρατής, τούς καιρούς παριείς, απερίσκεπτος, απροόρατος, απρονόητος, άβουλος, κακόβουλος, άπορος γνώμης, απρόοπτος, αμήχανος, δειλός, άνανδρος, κατεπτηχώς, ανόητος, καταβεβλημένος, ύπτιος αναπεπτωκώς, καί πάλιν προπετής, μανιώδης, έμπληκτος, ριψοκίνδυνος, τολμηρός, θρασύς, απονενοημένος, παρακεκινημένος, σφαλερός, αφειδής, άφρακτος, προδότης, ακρατής, δωροκόμος, δεδωροδοκημένος, δωροδόκος. στρατιώτου δέ έπαινος ευπειθής, πειθήνιος, πειθαρχικός, υπήκοος, κατήκοος. τό δ' εναντίον απειθής, ανήκοος, ανυπήκοος. 
απέστησαν πόλεις, επανέστησαν. επεστράτευσαν, επήλθον, καθείλον, παρέβαλον, εισέβαλον εις τήν πολεμίαν, κατέλαβον, ενέβαλον, εισβολήν εποιήσαντο. περί σίτου ακμήν, περί σίτου εκβολήν, σίτου χλωρού όντος, σίτου ακμάζοντος. 
`Ιππικά ονόματα αγέλη ίππων, ιπποτρόφος, αγελητρόφος, ιππονόμος, ιππαγωγός, ιπποδαμαστής, πωλοδάμνης, ιπποκόμος, ίππων επιμελητής, ιπποφορβός. είτα ίπποι φορβάδες, ίπποι αγελαίοι, ίπποι αθληταί καί αγωνισταί καί αδηφάγοι, αμιλλητήριοι, νικηφόροι, αθλοφόροι, κυνηγετικοί, οδοιπορικοί, πομπικοί, πολεμιστήριοι, στρατιωτικοί. ‘πώλοι άβολοι, αβόλων καί τελείων οι μέσοι’ -- ούτω γάρ Πλάτων (Leg VIII 834 C) τούς δευτεροβόλους ονομαζομένους εκάλεσεν -- τέλειοι. οι δέ γεγηρακότες απογνώμονες καί λειπογνώμονες: γνώμα γάρ λέγεται ο αποπίπτων οδούς, τής ηλικίας ών γνωριστικός. ιππάσαι εξ αγέλης πώλον, ιππωνήσαι καί ιππωνία. έτι δέ αδάμαστον πώλον -- τούτω δέ Ξενοφών (R Eq III 1, XI 8) αντιτίθησι τόν ήδη ιππαζόμενον -- απαίδευτον, άγριον. πωλεύσαι, δαμάσαι, πωλοδαμείν, εκπαιδεύσαι, ημερώσαι, ασκήσαι, αναδιδάξασθαι. λέγοις δ' άν επί ίππων καί ψηλαφάν, ψήχειν, αποκαθαίρειν, εκκαθαίρειν, αποσοβείν τήν κόνιν ανιστάντα τήν τρίχα, εκφέρειν τήν κόπρον, ψύχειν τά στρώματα τού ίππου. καταπλύνειν δέ δεί λέγειν τήν κεφαλήν, ου καθαίρειν. τό δέ κυλίσαι καί αλίσαι ερείς καί εξαλίσαι, καί τό χωρίον αλίστρα καί εξαλίστρα καί κυλίστρα. 
τροφαί ίππων κριθαί, ζειαί, όλυραι, χόρτος, χιλός, παρά δέ `Ομήρω (Θ 188) καί πυροί, ει δέ πιστεύομεν, καί οίνος ποτόν (Θ 189) καί λωτός καί έλειον σέλινον (B 776). 
χαλινώσαι δέ ερείς, καί χαλινόν περιθείναι τώ στόματι. είτα ιππών καί στάσις ίππων καί ιππόστασις καί σταθμός, φάτνη, φορβειά, επιφατνίδια, δεσμά, κεκρύφαλος, κορυφαία, χαλινός. τού δέ χαλινού τά σιδήρια υποστόμια, καί τών υποστομίων τά μέν κοίλα εχίνοι, τά δέ περιφερή καί πριονωτά τροχοί, τά δέ στερεά καί προμήκη καί αλλήλοις αντεμπλεκόμενα αλύσεως είδει δακτύλιοι καί δάκτυλοι. ερείς δέ κημοί καί φιμοί, έτι δέ έποχα, εφίππια, σάγη. τά δέ περί τήν θεραπείαν εργαλεία, τό μέν εκκαθαίρον τήν τρίχα πτερώ εοικός ξύλον σπάθη, τό δέ διακτενίζον σιδήριον πριονώδες ωδοντωμένον ψήκτρα. τό δέ πλεκόμενον εκ τής φοινικής αμπεχόνης κοίλον καί διάκενον περιχείριον, ό καταστέλλει τήν τρίχα καί εκλιπαίνει, σωρακίς. αφ' ού δέ εσθίει ο ίππος, κρεμαμένου μέν εκ τής κορυφαίας, περιτιθεμένου δέ τώ στόματι, χιλωτήρ. 
χωρία δέ ερείς ιππάσιμα, βάσιμα, πεδινά, ευήλατα, επίδρομα. γή πεδιάς, γή άπεδος, λεία, ομαλή, άλιθος, ιππόκροτος, ιππόδρομος, εύπορος. χωρία άφιππα, δύσιππα, άβατα, δύσβατα, δυσήλατα, τραχέα, δύσπορα, λιθώδη, πετρώδη, πέτρινα, άλιθα, ορεινά, βαθέα, έγκοιλα, τελματώδη, ύφαμμα, ψαμμώδη, απόκροτα, τεναγώδη, πηλώδη, αλίπεδα, δίυγρα, ύφυγρα, ύφυδρα, διάβροχα, ολισθηρά, υποφέροντα τούς πόδας, υφέλκοντα, υπερείποντα, υποσκελίζοντα, ανάντη, όρθια, σιμά, ανατεταμένα. καί λόφοι δέ ερείς καί γήλοφοι, άκραι, χαράδραι, χείμαρροι, κατάντη, πρανή, κατάρρυτα, κατωφερή. εν μέν τοίς ανάντεσι δεί αναθείν, ανατρέχειν, προσβαίνειν, προσαναβαίνειν, αναπηδάν, εν δέ τοίς κατάντεσι καταθείν, καταβαίνειν. 
έπαινος ίππου από σώματος οπλαί κοίλαι, ως είναι εν βάθει τήν χελιδόνα καί μηδέν αυτήν τών εκ τού εδάφους λυπείν: η γάρ τοιαύτη οπλή ώσπερ κύμβαλον, φησίν ο Ξενοφών (R Eq I 3), πρός τό δάπεδον ψοφεί. είποις δ' άν καί κροτεί καί ηχεί καί κτυπεί. κυνήποδες έγκοιλοι, στερεοί, κνήμαι άσαρκοι, γόνυ λαγαρόν πρός τήν συγκαμπήν, σκέλη υγρά, μηροί ινώδεις, πλευραί βαθείαι, προμήκεις καί πρός τήν γαστέρα ογκωδέστεραι, γαστήρ προσεσταλμένη, ακρώμια υψηλά, τώ τε αναβάτη ασφαλεστέραν τήν έδραν καί τοίς ώμοις ισχυροτέραν τήν πρόσφυσιν παρέχοντα. τράχηλος ευκαμπής ως αλεκτρυόνος, αλλ' ουχ ώσπερ κάπρου, ορθός. κεφαλή οστώδης, προτομή βραχεία, χαίτη εύθριξ, προκόμιον ευπρεπές, όμμα προπετές ως εξόφθαλμον είναι, οφθαλμοί πυρώδεις, ύφαιμον βλέποντες. μυκτήρες αναπεπταμένοι: ευπνοώτεροι γάρ τών συμπεπτωκότων. ώτα βραχέα, στέρνα πλατέα, οσφύς διπλή: τό δ' αυτό καί ράχις καί έδρα, μάλιστα δέ τό μέσον τής ράχεως, ώ εγκάθηται ο επιβάτης. ισχία πλατέα καί εύσαρκα, γλουτοί ευπαγείς, ουρά προμήκης. Σίμων (frg Cantabrg p. 69. 14) δ' αυτήν καί κέρκον καλεί, ονομάζοιτο δ' άν καί ίππουρις: γνησιώτατον γάρ επί ίππου ουράς τούνομα. χρήσιμον δέ τό μήκος ου μόνον εις αγλαίαν, αλλ' όπως καί μυωπιζόμενος απελαύνοι τά λυπούντα. 
ψόγος δ' ίππου όνυχες λεπτοί, οπλαί πλήρεις, σαρκώδεις, λείαι, ομαλαί: Ξενοφών (R Eq I 3) δ' αυτάς χαμηλάς καλεί. κυνήποδας παχείς, κιρσούς περί τάς κνήμας έχων, μηρούς απαγείς, ωμοπλάτας κοίλους, αυχένα προμήκη, χαίτην ψιλήν, στήθη στενά, κεφαλήν βαρείαν σαρκώδη, ώτα μεγάλα, μυκτήρας συμπεπτωκότας, οφθαλμούς κοίλους -- καλείται δέ ο τοιούτος καί κοιλόφθαλμος -- πλευράς στενάς ασάρκους, οσφύν οξείαν, ισχίον τραχύ, γλουτούς ασάρκους, σκέλη σκληρά, γόνατα δυσκαμπή: ο γάρ υγρώς κάμπτων τά γόνατα ακοπώτερον καί απταιστότερον βαδίζει. 
επαινέσαις δ' άν βλέμμα ίππου γοργόν, ιταμόν, αναιδές, υπόθερμον, έμπυρον, θρασύ, πικρόν, θυμικόν, οργίλον: καί χρεμετισμόν ομοίως καί άσθμα θρασύτερον, θυμικώτερον, ιταμώτερον, ψέξαις δ' άν νωθές, αμβλύ,άπυρον, αόργητον, άθυμον, αργόν, ουχ ιππώδες, υγρόν. 
οι πρόσθεν πόδες καλοίντ' άν οι πρόσθιοι, οι έμπροσθεν, οι υπό ταίς ωμοπλάταις, οι υπό τοίς στέρνοις, οι πρώτοι, οι υπό τώ αυχένι: οι δέ λοιποί οπίσθιοι, οι κατόπιν, οι έσχατοι, οι τελευταίοι, οι υπό τοίς ισχίοις, οι υπό τήν ουράν, οι υπό τούς γλουτούς. αμείνων δ' ίππος ο μή εναλλάξ αλλά διά πολλού τά σκέλη τιθείς καί διαφέρων. καλόν δέ, ει ‘τήν διάστασιν έχει τών σκελών ως μεγίστην: υπάρξει γάρ αυτώ, διά πλείστου τά σκέλη ρίπτειν,’ Σίμων λέγει (frg Cantabrg p 68. 5). καί τούτο δέ Σίμωνος (frg 5 Bl), εύδρομος δέ ίππος ο ολίγον αίρων από τής γής εν τώ τρέχειν τά σκέλη. 
έπαινος έργων καί γνώμης ίππου, εύπνους, εύπους, εύοπλος: η δέ ποδών αρετή ευποδία. εύφορος, εύθυμος, θυμοειδής, ευσχήμων, ευπρεπής, μεγαλοπρεπής, γαύρος, γαυρούμενος, γαυριώμενος, κυδρός, κυδρούμενος, ελευθέριος, εθελουργός, ιππαστής, αγλαός, φρονηματίας, αλαζών, εύψυχος, ευκάρδιος, μεγαλόφρων, μετέωρος, ευθαρσής, πομπικός, γοργούμενος, σοβαρός, εύτολμος, πολεμικός, στρατιωτικός, ποδώκης, ήμερος, πράος, ευπειθής, ευάγωγος, ευήνιος, χειροήθης, τιθασός: φιλών τόν αναβάτην, εύνους τώ ιππεί, υπό σάλπιγγι εξορμών, εξανιστάμενος, εξεγειρόμενος, οξύς, ταχύς, ταχύπους, φιλάνθρωπος, φίλιππος, εγκαρτερών σύν τώ καιρώ, γνωριστικός τών εχθρών, ανατρεπτικός, εύτρεπτος, πειθαρχικός, εύτακτος, εύκολος, κεκολασμένος τήν γνάθον, δίκαιος τήν σιαγόνα, ίσος εκατέραν τήν γνάθον, πεπαιδευμένος, ραδίως εξορμών, ευκόλως καθιστάμενος, μάστιγος ου χρήζων, κέντρου απροσδεής, εύδρομος, επίδρομος, τοίς ανέμοις συνθέων: είποι άν αυτόν ''Ομηρος (Π 150, Υ 224) αύρας ή ανέμου παίδα. ανύποπτος, άφοβος, θαρραλέος. μεμελετηκώς καί πρός άναντες αναθείν καί πρός κάταντες καταδραμείν, καί τειχίον υπερακρίσαι, καί τάφρον διαπηδήσαι, καί χαράδραν διαλέσθαι, καί ποταμόν περάσαι, καί επ' όχθους ανορούειν, καί απ' όχθων καθάλλεσθαι. ψόγος ίππου έργων καί γνώμης εκ τών εναντίων νωθής, βραδύς, αμβλύς, αργός, βλάξ, άπους, κακόπους, μελλητής, δειλός, άτολμος, καταδεής, ύποπτος, δυσωπούμενος, επίφοβος, ου σπουδαίος τούς πόδας, μαλακός τήν οπλήν, σκληρόστομος, άδικος τήν σιαγόνα, ετερόγναθος, βαρύς τήν κεφαλήν, κάτω νεύων, εις όνους τελών, κυφαγωγότερος, δυσγάργαλις, απειθής, δυσήνιος, δυσάγωγος, ανάγωγος, άστομος, απόλεμος, πτοούμενος, ταπεινός, μικρόψυχος, ασχήμων, απρεπής, ευλαβής. ουδ' άν σάλπιγγος ανάσχοιτο, ουδ' άν ενέγκοι πολέμου βοήν. μίσιππος, μισάνθρωπος, δάκνων, λακτίζων, λακτιστής, αδάμαστος, φαύλως ηγμένος, απρόθυμος, απαίδευτος, άτακτος, θηριώδης, δύσφορος, ακάθεκτος, ακόλαστος τήν γνάθον, αναχαιτίζων, αποσειόμενος, εφυβρίζων, ός πολλάκις εξεκύλισε τόν ιππέα, ουδέ προσιέμενος τόν χαλινόν, υπέρφοβος, ενδεέστερος, αποδεέστερος: Σίμωνος (fg 7 Bl) τό όνομα. 
ο δέ τού ίππου επιμελητής τάδε πραττέτω. καθαιρέτω τήν χελιδόνα, καί τήν κοιλότητα τής οπλής θεραπευέτω, καί τήν κνήμην τριβέτω κατά τήν φύσιν τής τριχός: τήν δέ μηριαίαν καί τό λοιπόν σώμα καί ει πρός τουναντίον ανακαθαίροι, ράον άν εκσοβοί τήν κόνιν. καί πρός μέν τό άλλο σώμα χρήσθω πάσι τοίς τής καθάρσεως οργάνοις, τήν δέ κεφαλήν καταπλύνειν δεί μάλλον ή καθαίρειν. τών δ' εν τή ράχει τριχών άλλω μέν οργάνω μή προσαπτέσθω, 
ταίς δέ χερσί τρίβων καί απαλύνων, ήπερ φύσει κέκλινται, ήκιστ' άν βλάπτοι τήν έδραν τού ίππου. ενεθιζέτω δέ τόν πώλον οδώ λιθώδει, μή πάντη τραχεία: ει δέ καί εν τώ σταθμώ καταβάλλοι λίθους μναιαίους αμφιδόχμους, περιχειλώσας σιδήρω, ως Ξενοφών (R Eq IV 4) έφη, τούτω τώ έθει τώ πρός αυτούς στερεοί καί κρατύνει τού ίππου τούς πόδας. τά μέντοι χείλη αυτού απαλυνέτω, όπως τού χαλινού συνιή: απαλύνει δέ τά χείλη χειρών τριβή καί ύδατος χλιαρού προσβολή καί ελαίου ποτέ αλοιφή. τής δέ επιφατνιδίας φορβειάς μή ποιείτω τό άμμα ένθα η κορυφαία περιτίθεται, ως μή ελκουμένων τούτων καί περί τό χαλινούσθαι δυσκολαίνη. εργώδης γάρ η τής χαλινώσεως κώλυσις. ήν μέν γάρ κεχαλινωμένον άγη, ουδέν αυτώ παραινώ, ήν δέ αχαλίνωτον, κημούν τόν ίππον: ο γάρ κημός δάκνειν μέν ουκ εά, εκπνείν δέ ου κωλύει. οπόταν δέ ψήχη τόν ίππον, από τής κεφαλής μέν αυτώ αρκτέον, ίνα τών άνωθεν καθαρθέντων επικατίη τοίς υπ' αυτά. επί δέ ψηχόμενον τόν ίππον ανάγκη χρήσθαι ταίς οπλαίς, τούς μέν πρόσθεν πόδας ψήχων, κατόπιν παρελθών βλεπέτω ίνα περ καί ο ίππος, ως μηδέ βουλόμενος αυτόν κρούειν δύνηται: επί δέ τούς κατόπιν μετιών, αντιμεταστρέψας εαυτόν βλεπέτω αντία τοίς ποσίν ούς καθαίρει, τρέψας τό πρόσωπον, ίνα ο ίππος παύηται. τό μέν δή πρώτον εκ φορβειάς τόν ίππον περιακτέον, είτα χαλινώσαντα εάσαι εστάναι, ως μή ευθύς ελκόμενος πονοίτο, αλλ' εν αναλγησία καί απραγμοσύνη τής σιαγόνος ηρέμα προσεθίζηται τώ χαλινώ. ει δέ αναβαίνοι επ' αυτόν, τό πρώτον εκ μετεώρου ποιείσθαι τήν ανάβασιν, όπως μήτε σπάση αυτόν αναβαίνων μήτε εκ σφοδρότητος εγκαθίσας λυπήση τόν ίππον. ελαυνέτω δέ τούτον κατ' αρχάς ο επιβάτης εις τά άπεδα καί λεία, τάς δέ προσβάσεις καί τάς εκείθεν καθόδους μή αυτίκα ποιείσθω, αλλά τόν ίππον πλαγιασάτω -- ούτω γάρ ο Σίμων (frg 6 Bl) ωνόμασεν -- καί ποτέ μέν εις μήκος ποτέ δέ επ' έλαττον, καί εναλλάττων θάττον ή σχολαίτερον, καί τόν χαλινόν μεταβάλλων εφ' εκατέραν τήν γνάθον. καμπάς δέ χρή ποιείσθαι καί υποστροφάς καί στροφάς. εν δέ ταίς στροφαίς ου δεί εξελαύνειν τόν ίππον αλλ' αναλαμβάνειν, όπερ καί υπολαμβάνειν καλείται, καί κατέχειν καί ηρεμίζειν καί ανέχειν, ουδέ πλαγιούν ούτε εαυτόν ούτε τόν ίππον: τάχιστα γάρ άν εν τούτω κατενεχθείεν αμφότεροι. η γάρ επ' ευθέος κατά μήκος έλασις κοπωδεστέρα: καλείται δ' αύτη ορθοδρομείν, ώσπερ τό εναντίον αποκάμπτειν. ήν δέ κάμη καί κατανεύση τήν κεφαλήν, ουκ έστιν ευσχήμων ίπποις ο εν καμάτω δρόμος. καλείται δέ τούτο ιππάζεσθαι, ώσπερ καί επί τών ιππέων τό ιππεύειν ούτως ονομάζεται. ει δέ καί τά χωρία υπαλλάττοι τις, εν χάριτι μάλλόν εστι τώ ίππω: αμισέστερα γάρ αυτώ τά καινά χωρία, απαγορεύει δέ τοίς συνήθεσιν. καί ήν μέν φύσει γεννάδας ή, κάν αφής τόν χαλινόν, ορθή τή κεφαλή τρέχει: τόν δέ αγεννή τώ χαλινώ ως εις ευσχημοσύνην βιάζου. παραφυλακτέον δέ ότι τούς τραχείς χαλινούς ουκ εώσιν οι ίπποι κατά χώραν, αλλά μεταβάλλουσιν ελπίδι τού πρός τό ράον μεταστήσειν. διά τούτο τοίς θυμοειδέσιν ουκ εμβλητέον σκληρούς χαλινούς -- αναλαμβάνουσι γάρ αυτούς εις τό στόμα ώσπερ οβελίσκους ευπαγείς όντας -- αλλά υγρούς, ίνα ού άν ο ίππος προσάπτηται, τό λοιπόν κάμπτηται ώσπερ άλυσις. εισί δέ σκληροί χαλινοί οι έχοντες τροχούς ταπεινούς καί εχίνους οξείς: έστι δέ καί τούτους εμπραΰνειν κατειλούντα καί κατακηρούντα. αλλά μάλλον υγρούς: ούτοι δέ ευρείας καί λείας έχουσι τάς συμβολάς ως ραδίως κάμπτεσθαι. καί πάντα όσα περιτίθεται περί τούς άξονας, ευρύστομα καί ου σύμπυκνα. ει δ' εις τάχος ελαύνοις, τού μέν σώματος τού σαυτού μηδ' οτιούν προβάλης, μακράν δέ τήν χείρα τήν ηνιοχούσαν προτείνων σύν βραχεία τή ηνία ούση ποτέ μέν εξόρμα ποτέ δέ καθίστη, καί ενδίδου τόν χαλινόν καί αναλάμβανε. ει δέ κατατείνοι αυτόν ο ίππος εν τώ δρόμω, ή ο αναβάτης απαίδευτός εστιν ή ο ίππος ασθενής. 
έστι δέ τι νόσημα ίππων κριθίασις καί υπεραίμωσις υπό πλησμονής, καί ουκ εκκομίζουσι τόν σίτον. τότε χρή υφαιρείν καί χόρτον παραβάλλειν μόνον, ή τι άλλο τών κουφοτέρων. 
ιππείαν δέ ερείς καί ιππασίαν καί έλασιν καί ελασίαν καί ηνιόχησιν, καί εγκαθήσθαι επόχως καί βεβαίως ή παγίως καί εφεδρεύειν -- έστι μέν γάρ βιαιότερον, αλλ' ουκ έξω φιλοτιμίας -- επιβαίνειν καί αναβαίνειν, καί επέβη καί ανέβη, εξ ών επιβάτης, αναβάτης. καί κλωγμώ μέν εξεγείρειν τόν ίππον ερείς καί ροίζω -- ταύτα δέ καί ορμητήρια σημεία ονομάζεται -- , ποππυσμώ δέ παριστάναι καί καθιστάναι. τό δέ ενδόσιμον εις τόν δρόμον κρούσαι τώ ποδίτήν γαστέρα καί ανακλάσαι τόν αυχένα εκ τού χαλινού. τώ δέ αθύμω ίππω ουδέν φαύλον καί εμβαλείν τώ μύωπι: οι γάρ θυμοειδείς αγανακτούσι πρός τήν πληγήν ως ύβριν, καί εκφέρονται εις δρόμον υπό οργής, καί σφαλερωτέραν παρέχονται τώ ιππεί τήν ρύμην, ήν δέ άφιππός τις ή καί αβέβαιος, καί αποσείονται καί εκφέρουσι καί αναχαιτίζουσιν, ιστάμενοι κατά τούς ουραίους πόδας. 
ο πομπικός ίππος εχέτω ψυχήν μεγαλόφρονα, σώμα εύρωστον, οσφύν υγράν καί βραχείαν καί ισχυράν, ου τήν κατ' ουράν αλλά τήν μεταξύ τών πλευρών καί τών ισχίων, ως δύνασθαι υποτιθέναι τά οπίσθια σκέλη υπό τά εμπρόσθια. εξέγειρε δέ αυτόν τοίς ορμητηρίοις σημείοις, καί ανάκρουε τώ χαλινώ, καί ενδίδου αυτώ τό στόμιον, ίνα χαίρη τή χαλαρότητι καί φέρηται κυδρώ τώ σχήματι. ου δεί δέ αυτόν μυωπίζειν, αλλά μάλλον καταψάν καί εγκελεύεσθαι, καί διδάσκειν κυρτούσθαι τήν κεφαλήν, ως καί αυτός σχηματοποιείται κατά τόν πρός τάς θηλείας καλλωπισμόν. 
εάν μελετάς αφ' ίππου τά στρατιωτικά ανθιππεύων ετέροις, ακοντίοις εσφαιρωμένοις κέχρησο καί δόρατι ομοίως πεπραγματευμένω σφαιρωτώ, ώστε είναι τήν πληγήν ασινή. καλόν δέ λαβόμενον τού αντιπάλου, καί ελκύσαντα εφ' εαυτόν, άφνω αφείναι: τό γάρ τοιούτον καταβλητικόν. 
παραφυλακτέον δέ ότι ο Ξενοφών (R Eq I 15) οίεται τόν ίππον αστραγάλους έχειν, 'Αριστοτέλους (Hist An I p 499 20) τού περί ταύτα δεινού φάσκοντος μηδέν τών μωνύχων έχειν αστραγάλους, μηδέ τόν όνον, μόνον δέ τόν 'Ινδικόν, ώ καί κέρας εκ τού μετώπου εκπεφυκέναι λέγει. 
διδακτέον δέ τόν ίππον καί υποβιβάζεσθαι: έστι δέ τούτο διιστάντα τά σκέλη εγκαθίζειν τε καί ταπεινούν εαυτόν, ώστε ευπετώς αναβαίνειν τόν ιππέα. στηρικτέον δέ αυτόν, όταν ο ίππος άρξηται τής επισκελίσεως: επισκέλισιν δ' ο Ξενοφών καλεί (R Eq VII 12) τήν αρχήν τής τών ποδών κινήσεως. πέδη δέ ιππασία η κυκλοτερής, ετερομήκης πέδη η μήκος τώ κύκλω προστιθείσα. ερείς δέ σχεδία ιππασία καί σχέδην ιππάζεσθαι, καί ρύμη εξελαύνειν καί από ρυτήρος, 
ανείναι τόν ίππον, καί εφείναι τόν χαλινόν εις τάχος, καί πάσας ανασείσαι τάς ηνίας, καί τώ κέντρω εξαιμάσσειν. τούς δέ θυμοειδεστέρους ίππους καταψάν χρή μάλλον ή κεντρίζειν, καί προτρέπειν μάλλον ή εξαναγκάζειν. ει δ' εγκαθίζεις ίππω, μή πάνυ τούς μηρούς πιέζειν, αλλ' αιωρείν υγρούς τούς πόδας, καί παραπλήσιον είναι εστηκότι: καί γάρ η ισχύς πλέον επί τών εστηκότων ή επί τών εγκαθεζομένων. πειρώ δέ τώ σώματι μηδενός τών εργαζομένων 
τού ίππου προσάπτεσθαι, οίον ποδών ή πλευράς: εκείνους τε γάρ διαφέρει καί ταύτην παραφέρει. ει δέ έποχος είης εκ μελέτης, καί ράόν σε οίσει ο ίππος. ει μέντοι ούτω καθίζεις, καί ακοντιείς επισκοπώτατα σύν ρώμη, επερείδοντος τού ίππου τήν άφεσιν τού δόρατος: καί γάρ αυτός συμβάλλεται τή φορά, ρύμη συμπροχωρών. συστήσας δέ τάς ηνίας, καί ηρέμα πλάγιος γενόμενος, καί μηκύνας τήν χείρα τήν χαλιναγωγούσαν, ούτως ακόντιζε. 
φρύαγμα ίππου, χρεμετισμός, φριμαγμός, πνεύμα, φύσημα, άσθμα, γαυρίαμα, αύχημα. καί φρυάττεσθαι, χρεμετίζειν, φριμάττεσθαι, φυσάν, ασθμαίνειν, εκπνείν, γαυριάν. 
έστι δέ καί τάδε ιππικά όργανα: σειραγωγεύς, ρυταγωγεύς, κέντρον, μύωψ, υποχαλινίδια, ηνία. 
είποις δ' άν ότι τά μέν έμπροσθεν σκέλη αίρει, τά δέ όπισθεν προσάγεται. αμείνων δέ η ομόχρως χαίτη καί εύθριξ: αγλαΐα γάρ χαίτη τοίς ίπποις, καί καλλωπίζονται καί γαυριώσιν επ' αυτή: οπότε καί οι ονοβατούντες, επειδάν αι ίπποι τών όνων τήν μίξιν ατιμάζωσι καί αφυβρίζωσιν εις αυτούς, αποκείραντες τάς ίππους επί πηγάς άγουσιν: αι δ' ώσπερ εν κατόπτρω θεασάμεναι τήν αισχύνην τού σώματος απηγλαϊσμένης τής κόμης, ανέχονται τότε τήν πρός τό χείρον ομιλίαν. ίππος μέντοι πρός θήλειαν καλλωπιζόμενος ορθόν αίρει τόν αυχένα καί κυδρούται καί σοβαρός εστιν εν τώ 
δρόμω. καί μάλιστα δ' άν αυτώ διαπρέψειε τό κάλλος, ει φύσει έχοι ανατεταμένον καί υψηλόν τόν αυχένα, καί τήν κορυφήν μεγάλην, καί τά ώτα ελάττω τού πρός τήν κεφαλήν μέτρου. 
εάν μέν ενδάκωσι τόν χαλινόν οι ίπποι κλίναντες τήν κεφαλήν, εκφέρουσιν: παραφέροντες δέ τόν τράχηλον καί πυκνά διασείοντες βιάζονται καί αποσείονται: ανανεύουσι γάρ επί τήν ράχιν αναχαιτίζοντες. έστι δέ τις ίππου δρόμος έκδρομος, όταν υπέρ τό τεταγμένον τού δρόμου μέτρον υπό ρύμης εκφέρηται. ο μέν σκληρός ίππος δυσκαμπής, κάν εφής αυτώ τόν χαλινόν, ου ράστα αναλαμβάνει: ο δέ μαλακόγναθος καί πειθήνιος ταύτη κρίνεται, ει τόν χαλινόν εφέντι, όταν αναλαβείν εθέλης, ραδίως πείθεται, καί ει υποσημήναντος εις δρόμον μετά ρύμης εκδραμών, σύνθημα εις στάσιν δόντος ευθέως ίσταται. 
εν τοίς ουκ ευκόλοις χωρίοις εισί καί βώλοι καί εργάσιμα καί αρόσιμα καί αντίτυπα καί στενόπορα: εν τοίς ευκόλοις ιππόδρομοι, λεωφόροι, αμαξήλατοι, πλατείαι, ευρυχώρια. εν τοίς αντιτύποις πάσχουσιν αι κνήμαι, άς Ξενοφών (R Eq I 5) καλεί στήριγγας τού σώματος. τό δέ επιραβδοφορείν τόν ίππον, όπερ γίνεται εί τις εις δρόμον εξελαύνει, ου πάνυ επαινούσιν οι ιππικοί. 
καλούνται δέ ιππείς, ιππόται, ηνίοχοι, αναβάται, αμβάται, καί ιππερασταί δέ οι φίλιπποι. 
Γεωργικά ονόματα: γή, γεωργία, αγροικία, αγροί, εσχατιαί, άλση, δρυμοί, δρυμώνες, ύλαι, έλη, ίδαι, νάπαι. γεωργοί, γής εργάται ή εργαστήρες, ως Ξενοφών (Cyrop V 4. 24, Oeconom V 15): ούς ''Ομηρος (Σ 550, 560) ερίθους καλεί. είτα φυτουργοί, νεοποιοί ή νεούντες ή νεάζοντες ή νεοποιούντες, οχεταγωγοί, σκαλείς, αγρόται, σπορείς, αμητήρες -- έστι δέ τούτο ποιητικώτερον -- , αμώντες, θερισταί, τρυγηταί, τρυγήτριαι, καλαμητρίδες, 
αμοργείς, ελαιοκόμοι, αμαλλοδετήρες, οχετηγοί, σκαφείς, σκαπανείς, λικμηταί, αλσοκόμοι, κηπουροί. σπέρματα, φυτά, φυτευτήρια -- μάλιστα δέ επί ελαιών ούτως ονομάζεται -- , δράγματα, αμάλλαι, φυτεύματα, μοσχεύματα, κηπεύματα. νεούν, νεάζειν, νεόν υπεργάζεσθαι. πολήσαι, ό εστι τό αυτό τώ αρόσαι, όθεν καί η δίς αροθείσα δίπολος καί η τρίς τρίπολος: ''Ομηρος (Σ 542) ‘ευρείαν τρίπολον,’ `Ησίοδος (Op D 462) ‘έαρι πολείν.’ αρόσαι, σπείραι, 
επιδραξάμενον βαλείν τήν γήν τώ σπέρματι. επισπορία δέ εστιν, όταν τις εις ταυτό σπέρμα σπέρμα τι επεμβάλη: ό δεί φυλάττεσθαι. γίνεται δέ καί κερασβόλα σπέρματα, εάν τοίς τών βοών κέρασι προσπέση: ά εκβαίνει ατεράμονα, τουτέστιν ου ραδίως εψόμενα. ανασύραι τήν γήν, ως μή καταπνίγοιτο τά φυτά. αντιπροσαμήσασθαι, ει γυμνωθείεν αι ρίζαι. 
ερείς δέ άμπελον τεμείν, γυρώσαι, ταφρεύσαι, αμήσαι, κλάσαι, κλαδεύσαι. άρδειν, οχεταγωγείν, ανακαθήραι τήν υδρορρόην, βαθύναι τήν αμάραν, εκτρέψαι τό ύδωρ. χάρακα παραπήξασθαι ταίς αμπέλοις, κάμακα παραστήσασθαι. αναθρέψαι τό φυτόν, αλοήσαι τούς πυρούς, σκάψαι τήν γήν, τρυγήσαι τάς αμπέλους, συναγαγείν τούς καρπούς, 
θημώνας εγείραι, λικμήσαι, αποκαθήραι τά άχυρα τώ πλοκάνω, αποκρίναι τάς αχυρμιάς. θριγκόν περιβαλείν, αιμασιάν περιελάσασθαι, ράχον περιστήσασθαι, ή ασπαλάθους εγείρειν. θλίβειν τάς σταφυλάς εν ταίς ληνοίς, τρέπειν, πατείν. τρίβειν τάς ελαίας, αμέργειν, καταμέργειν. κοπρούν, καί κόπρου αγωγάς προσφέρειν. τάς συκάς 
συκάζειν: επί δέ πάσης οπώρας τό οπωρίζειν, βωλοκοπείν, ονηλατείν, αμπελουργείν, καί όνω κοπροφόρω έπεσθαι. σκαπτέα, φυτευτέα, τρυγητέα, αλοητέα, αλεστέα. τά δέ ονόματα τών πραγμάτων νεός, άροτος, σπορά, αμητός, αλοητός, φυτεία, τρυγητός, καρπών συλλογή, τρύγη, σταφυλής θλίψις, οίνου συναγωγή, ελαίου τριβή: από γάρ τού σκάπτειν σκάλλειν λικμάν ουχ ευρίσκω κεκριμένα ονόματα. 
γή δέ ερείς εύφορος, εύσπορος, ευήροτος αρώσιμος, βαθεία, βαθύγεως, πίειρα, πίων, εύκαρπος, πολύφορος, δικαία. τό δ' εναντίον λεπτή, πετρώδης, ψαμμώδης, λιθώδης, υπόλιθος, υπόπετρος, υπόψαμμος, άφορος, άσπορος, αβαθής, ξηρά, δυσήροτος, άκαρπος, φελλίς, άδικος. Μένανδρος (III frg 96 Ko) δίκαιον γήδιον καλεί τό μηδέν πλέον τού σπέρματος εκφέρον. 
πεδία, άρουραι, εργάσιμα, λήια, οργάδες, λόφοι, όρχοι, πρασιαί, αμπελουργίαι, άλση, κήποι, λειμώνες, αυλώνες, παράδεισοι. είποις δ' άν όρη αμπελοφόρα, αμπελόφυτα, αμπελώδη, εύξυλα, εύδενδρα, πολύδενδρα, λάσια: γηλόφους ευαμπέλους, ευφύτους, ηδυοίνους, καταρρύτους: αρούρας ευπύρους, λήια κομώντα, κήπους ενδρόσους, παραδείσους ευκάρπους, άλση εύκομα, κατάσκια, εύσκια, εύνομα, σκιερά, αμφιλαφή, αμφίκομα, λειμώνας ευανθείς, αυλώνας ελαιοκόμους. 
ρόδα, κρίνα, ία, κρόκος, λωτός, νάρκισσος, υάκινθος, θρυαλλίς, σισυμβρία, έρπυλλον, ανεμώναι. οι δέ ποιηταί (Theocr XIII 41) καί αδίαντόν τι άνθος καλούσι καί αμάραντον καί λευκόιον. τόποι δέ τών ανθέων ο μέν πάντων λειμών, ιδία δέ από μέν τών άλλων ουκ οίδα εί τι κέκληται, τών δέ ρόδων ροδωνιά, καί ιωνιά τών ίων. 
επί φυτών καί δένδρων καρποφόρων ερείς ακμάζει, οργά, σπαργά, βρύει -- μάλιστα δέ τούτο επ' ελαιών -- , ανθεί, καρποφορεί, βλαστάνει, θάλλει. καί τά εξ αυτών ονόματα άνθη καί άνθησις καί βλάστησις καί βλάστη. καί ευθαλές ερείς καί ευανθές, ευβλαστές, ευερνές, τεθηλός, αειθαλές: επί δέ τών εναντίων ανανθές, δυσανθές, δυσερνές, απηνθηκός, άφυλλον, εξηνθηκός. καί μαραίνεται, σβέννυται, απανθεί, φυλλορροεί, γυμνούται, ψιλούται. καί ‘φυλλοχόος μήν’ ο ταύτα ποιών, ως `Ησίοδος (frg 260 Rz). νέον, νεογενές, νεοβλαστές, αρτιγενές, αρτίγονον, αρτιφυές, νεοφυές, νεόφυτον: ευτελές μέν γάρ τό όνομα, κέχρηται δέ αυτώ 'Αριστοφάνης (I frg 828 Ko). 
δένδρα τά μέν έγκαρπα τά δέ άκαρπα. τών εγκάρπων μετά ελαίας καί αμπέλου καί συκής μηλέαι, όγχναι, ροιαί, κοκκύμηλα -- τό δέ δένδρον αυτό εν τή μέση κωμωδία (II 219 frg 20 Ko) αρρενικώς φέρεται ο κοκκύμηλος, χρήται δέ καί 'Αρχίλοχος (frg 173 B) τώ τών κοκκυμήλων ονόματι -- , αχράδες, κώνοι, φοίνικες, κάρυα τά ουκ έχοντα διαφυήν -- είη δ' άν ταύτα τά λεπτοκάρυα, ή μάλλον τά καστάνια ονομαζόμενα: φησί γάρ περί αυτών Ξενοφών (Anab V 4. 32) ‘παίδας σεσιτευμένους καρύοις εφθοίς.’ ένιοι δέ ταύτα καί Διός βαλάνους υπό τών κωμωδών κεκλήσθαι νομίζουσιν -- αμυγδαλαί, τέρμινθος -- είρηται δ' αυτού ο καρπός υπ' ενίων καί τερέβινθος -- , συκάμινος -- η δέ μέση κωμωδία (II 247 frg 38 Ko) τόν μέν καρπόν συκάμινον ουδετέρως καλεί, τό δέ δένδρον αρρενικώς εκφέρεται: ο συκάμινος, συκάμιν', οράς, φορεί -- , κρανία, μέσπιλα. 
τών δ' ακάρπων δρύς -- τάχα δ' άν είη αμφίβολος πρός τά έγκαρπα διά τούς βαλανηφάγους 'Αρκάδας, καί μάλιστα ει πρό πυρών τούς ανθρώπους έθρεψεν η βάλανος -- , πλάτανος, πεύκη, πτελέα, μελία, αίγειρος, λεύκη, δάφνη, πίτυς, κυπάριττος, κέδρος, θύον, ιτέα, μυρίκη, μυρρίνη: ει μή δάφνην καί μυρρίνην τοίς εγκάρποις προσθετέον, ών ο καρπός τής μέν δαφνίδες τής δέ μύρτα. 
τά τού δένδρου μέρη ρίζαι, καί ριζοτροφείν, ριζούσθαι, στήναι, παγήναι, στηριχθήναι, ρίζας αποτείναι. πρέμνον λείον ομαλές. ερείς δ' αυτό καί στέλεχος, στερεόν, ισχυρόν, ευμέγεθες, παχύ, όρθιον, χειροπληθές, γενναίον, ευφυές, εύογκον, υπέρογκον. κλάδοι, κλώνες, πτόρθοι: όρπηκες γάρ εστι ποιητικόν (Hom Φ 38 saep): απαλοί δέ ερείς καί αδροί, ευφυείς, όρθιοι, κεχυμένοι, αποκεχυμένοι, εύφυλλοι, κομώντες, αμφιλαφείς, αμφίκομοι, εύκομοι, σκιεροί, εύσκιοι, σύσκιοι, βαθείς, δασείς, βαθείαν ποιούντες τήν σκιάν, πολλήν, πλατείαν, ικανήν, αρκούσαν, αποχρώσαν, δαψιλή, υπεραποχρώσαν. τό δέ εναντίον ερείς αφύλλους, ακόμους, γυμνούς, γεγυμνωμένους, ψιλούς, απεψιλωμένους τής κόμης, αφηρημένους τής κόμης, εξερρυηκότας, γεγηρακότας, αποκεκοσμημένους, αποκεκαλλωπισμένους, απηνθηκότας, αποκεκαρπισμένους, αποσεσυλημένους τής κόμης, αφηβηκότας. ιδίως δέ καλείται ο τής ελαίας κλάδος θαλλός, ώσπερ ο τής αμπέλου κλήμα, καί τό τής συκής φύλλον θρίον, ώσπερ τό τής αμπέλου οίναρον. τά δέ φύλλα καί πέταλα καλείται: λέγοις δ' άν απαλά, νεαρά, χλωρά, χλοανθή. τόν δέ καρπόν είποις άν καί άνθος καί φοράν καί φόρημα καί εκφόριον καί επικαρπίαν, καί καρπόν ακμάζοντα καί πέπονα καί ωραίον καί ωμόν καί πρόωρον. ερείς δέ σίτου εκβολή, φυτών άνθη, συκή οργώσα, άμπελος ηβώσα, ελαία βρύουσα. 
τά δέ τρέφοντα καρπούς ή δένδρα όμβροι, ποταμοί, κρήναι, κρουνοί, πηγαί, πίδακες, δρόσοι, λιβάδες, ικμάδες, νοτίδες, ένδροσος γή, πιδύουσα, ικμάζουσα, ύδωρ αναδιδούσα, νοτερά, νότιος, έννοτος, εννότιος, λιβάζουσα, κατάρρυτος, πηγάζουσα. αύραι, πνοαί, πνεύματα ζεφύρια. 
καί ει επαινείς χωρίον, ερείς εύυδρον, ένδροσον, υδρηλόν, μαλακόν, βαθύ, κατάρρυτον, επίρρυτον, έμφυτον, κατάφυτον, πυκνόν, δασύ, σκιερόν, σύνδενδρον, εύδενδρον, κατάδενδρον, ευθαλές, αμφιθαλές, αμφιλαφές, εύκαρπον, καλλίκαρπον, πολύκαρπον, εύφορον, ευθηνούν: ει δέ λειμώνα, λέγε ευανθής, πολυανθής, πολύφορος, οργών, ευθηνών, εύοδμος, εύπνους, κατάπνους, καταπνεόμενος, εύχρους, πολύχρους, πολύμορφος, πολυειδής, πολυχρώματος, ήδιστα έχων τά αποφερόμενα πνεύματα, ηρινόν πνέων. ει δέ δένδρον, ευπραγούν, ευθηνούν, εύφορον, πολύφορον, εύκαρπον, πολύκαρπον: καί δένδρου ευπραγία, ευθηνία, ευφορία, πολυκαρπία, ευκαρπία, πολυφορία. 
ελαίας μέν ούν άνθος ερείς λευκόν, πυκνόν, συνεχές. η δέ αγριελαία κότινος καλείται: ει δέ εμφυτεύσαις τώ κοτίνω ήμερον, αι τοιαύται ελαίαι κοτινάδες. η δέ ιερά ελαία μορία, η δέ εν 'Ολυμπία καλλιστέφανος. πάντα δέ τά εμφυτευόμενα ήμερα τοίς αγρίοις εμβλήματα καλείται. τής δέ συκής ο καρπός γλυκύς, ηδύς, προσηνής. σύκα, ισχάδες, παλάθη. ισχάς νέα καί χλωρά, ή αρχαία καί ξηρά: οι δέ κωμωδοί (I 118 frg 371 Ko) καί ισχάδα κοπτήν λέγουσιν. αι μέντοι νέαι συκαί συκάδες εκαλούντο: ένιοι δέ καί τάς τελείας ούτως εκάλουν. ο δέ τού ερινεού καρπός, όσπερ εστίν αγρία συκή, έρινα καλείται: ά προσαρτώσι ταίς συκαίς, όπως μή αποπίπτη ο καρπός. τό δέ τά έρινα συλλέγειν ή περιαρτάν συκάζειν λέγουσιν. αμπέλου σταφυλαί καί βότρυες, καί απ' αυτών αι σταφυλίδες καί αι σταφίδες. αμπέλους μέντοι ηδυοίνους καί πολυοίνους καί ευοίνους. καί περιπετάννυται τά οίναρα, αποφθινόντων τών φύλλων. βότρυς δέ ωραίους καί πέπονας καί γενναίους καί ακμάζοντας καί οργώντας, ή τό εναντίον ωμούς, ατελείς, εξώρους, αώρους, όμφακας. λέγεται δέ καρπός ο μέν τις αθησαύριστος, όν ουκ έστιν αποθέσθαι, ο δέ απόθετος, ο ψυχόμενος καί ηλιούμενος. περί φοίνικος ερείς όρθιος, υψηλός, τραχύς, ισχυρός, αειθαλής. καλείται δέ καί ο κλάδος αυτού ομωνύμως φοίνιξ, καί ράβδος φοίνικος, καί εν τοίς ποιηταίς (Nicand Alex 528) σπάδιξ τό δέ φύλλον θαλλός. ο δέ καρπός ο μέν τού άρρενος ψήν, ο δέ τής θηλείας βάλανος. εξ ού δέ κρέμανται αι βάλανοι, σπάθη: είρηκε τό όνομα Ξενοφών(?) καί `Ηρόδοτος (VII 69), λέγων ότι καί τόξα τινές είχον εκ ταύτης τής σπάθης. 
εργαλείων γεωργικών ονόματα δρέπανον, δρεπάνη, δίκελλα, άμη, μακέλη, αξίνη, λίστρον, πλόκανον, θρίναξ, σμινύη, πτύον ή πτέον: καί λικμητηρίς δέ καλείται. τρύγοιπος, εν ώ διηθούσι τήν τρύγα: τρύξ δέ ουκ επί οίνου μόνον αλλά καί επί ελαίου. είτα άροτρον, βωλοκόπος, σφύρα, σκαλίς, όλμος, ύπερον, κάρδοπος, η καί θυΐα, δοίδυξ ο καί αλετρίβανος, σκάφη, μάκτρα, σκαφίς, φορμός, ψίαθος, κόφινος, σώρακος, σταφυλοβόλιον, ό εστι ταμιείον. τριπτήρ, άρριχος, χοίνιξ, τριχοίνικον, εκτεύς, ημίεκτον, μέδιμνος, φρύγετρον, ώ τάς κάχρυς έφρυγον, κοδομεία, καί κοδομεύτριαι αι φρύγουσαι. Σόλων δέ καί τάς νύμφας ιούσας επί τόν γάμον εκέλευσε φρύγετρον φέρειν σημείον αλφιτουργίας. 
επί ημελημένου χωρίου άσπορον, άσκαφον, αβωλόκοπον, ακανθώδες, ακανθών κατάπλεων, τριβόλων, κουνίδων, ασπαλάθων, κονύζης, κνιδών, θάμνων, αγρώστιδος, ά δεί εξορύττειν, επικαίειν, επιφλέγειν, επιορύττειν, πυρπολείν. 
λαχάνων ονόματα θριδακίνη, ράφανος: η κράμβη δέ ούτως εκαλείτο. ήν δέ οι πολλοί ράφανον καλούσι, ραφανίς: καί παρά `Ηροδότω (II 77. 88) δέ είδος ραφανίδος συρμαία. πράσον, κρόμμυον, σκόροδον, σέλινον, μαλάχη, τεύτλον, κορίαννον, κινάρα: ασφάραγος ο ακανθίας λέγεται, όρμενος δέ ο ήμερος ο από τής κράμβης εκκαυλούμενος. κολοκύντη, γογγυλίς, πυροί, κριθαί, όσπρια, κατερεικτά, φασίολοι, φακαί, κύαμοι, ωχροί, δολιχοί, λάθυροι, κνήκος, ερέβινθος, ρούς, τράγοι, αράκη, κύμινον. καί από μέν κριθών πτισάνη καί άλφιτα, από δέ σίτου χόνδρος καί σεμίδαλις. ζειαί, σήσαμα, κέγχροι, μήκων, λίνος. άμυλος άρτος, καχρυδίας άρτος, κεγχρίας, οβελίας άρτος καί οβελίτης. καί άρτους κολλάβους. αθάρη εκ καγχρυδίου, πανοσπρία, πύος, πυριάτη τό υπό τών πολλών λεγόμενον πυρίεφθον. είτα κρίμνα, μάζα, κόλλυρα, στέμφυλα, κυρήβια: τά γάρ φαυλότερα τών πυρών κυρήβια καλείται. οίνος γλυκύς, ηδύς, επαγωγός, πότιμος, ανθοσμίας: ο δ' άλλος δευτερίας, εξεστηκώς, τροπίας, εκτροπίας, οξίνης. 
μέρη δ' άν είη τών κατ' αγρούς βουκόλια, αιπόλια, ποίμνια. καί όπου μέν αι βόες ίστανται, βούσταθμα, βοαύλια, βουστάσεις, όπου δέ αι οίες καί αι αίγες, αυλή καί σηκός. καί ο μέν βουκόλος καί βουτρόφος άν λέγοιτο καί βουφορβός, ώσπερ ο υποζευγνύς αυτάς βοηλάτης, ο δέ τών προβάτων ηγεμών ποιμήν, ώσπερ ο τών αιγών αιπόλος: οι δέ πάντων τών τετραπόδων νομής. τών δέ προβάτων καί αιγών τάς ηλικίας ο ποιητής (I 221 sq) διακρίνων προγόνους καί μετάσσας καί έρσας ωνόμασεν. καλείται δέ τών μέν βοών τά νέα μόσχοι, τών δέ προβάτων άρνες, τών δέ αιγών έριφοι, ώσπερ τών μέν αιγών ο ηγεμών τράγος, τών δέ οιών κριός καί κτίλος, τών δέ βοών ταύρος. τά δέ ρήματα νέμειν, ποιμαίνειν, αιπολείν, επί νομάς εξάγειν. καί ούθατα μέν σφριγώντα ερείς, όταν πλήρεις γάλακτος ώσιν οι μαστοί: τό δέ έλκειν απ' αυτών τό γάλα βδάλλειν καί αμέλγειν καλείται. ερείς δέ τυροκομείν καί γαλουργείν καί γαλακτουργείν, καί πηγνύναι τό γάλα καί τρέφειν καί συνιστάναι. τό δέ φαύλον τού γάλακτος ορός. τά δέ αγγεία γαύλοι, σκαφίδες, τυροκομεία, ταρσοί, τυροφορεία καί τάλαροι. συβώτης δ' ερείς καί συβόσια καί συφεοί καί σύφοι καί χοιροκομεία, εργμός υών. χοίροι, ύες τέλειοι, ύες αγάλακτοι καί γαλαθηνοί, καί τά οψίγονα μετάχοιρα. 
αρότρου μέρη εχέτλη τό κατόπιν ξύλον ορθόν, ού έχεται ο αρότης: αυτό δέ τό κοίλον αυτού, καθ' ό τήν χείρα εναρμόζει, χειρολαβίς. όπου δ' εμπέπηγεν η εχέτλη, αλύη, ώ δέ ο ζυγός ενήρμοσται, έλυμα. τό δέ αρούν σιδήριον ύνις, ής τό άκρον νύμφη. ο δέ ρυμός ήρμοσται εκ τώνδε. τό μέν επικαμπές αυτού, ώ υποτείνεται τό έλυμα γεγομφωμένον, γύης, τό δέ μετά τόν γύην ιστοβοεύς, τό δέ τέλος αυτού τό μετά τόν ζυγόν κορώνη. ο δέ πλατύς ιμάς ο τώ ζυγώ παρακαθαπτόμενος εχέβοιον ή μεσάβοιον καλείται: καταλαμβάνουσι δ' αυτόν, όταν περιελίξωσιν, εις τό τού ζυγού τρύπημα κερκίδα ξυλίνην εμβαλόντες, ή καλείται ένδρυον. 
αμάξης μέρη άξων, τροχοί, κλίμαξ τό υπέρ τού άξονος πρόμηκες ξύλον εκ τεττάρων συνεστηκός καί μέσας ράβδους πρόσθεν μέν πλείους όπισθεν δ' ελάττους έχον, εν μέσω δέ τήν υπερτερίαν ενηρμοσμένην, ής τά εκατέρωθεν πλευρά θαιροί καλούνται, δεξιός καί αριστερός. υποπέπηγε δ' αυτοίς ξύλα ά θαιραία ονομάζεται: οίς εφαρμόζονται οι αμαξήποδες, υφ' ών ο άξων έλκεται στρεφόμενος. τά δέ εφεξής τώ άρματι τά αυτά, οίον ρυμός, ζυγός, ζεύγλη, ακροζύγιον καί τά τοιαύτα. 
ερείς δέ σμήνος τό πλήθος τών μελιττών: ο δέ τόπος σίμβλοι, τό δέ έργον μελιττουργείν: βλίττειν δέ τό καπνίζειν τάς μελίττας καί ποιείν αναχωρείν. ο δέ άρχων τού σμήνους ηγεμών καί βασιλεύς, ώ τό πάν έπεται. τά δέ έκγονα σχαδόνες, τό δέ αργόν έθνος κηφήνες. τά δέ αγγεία κύτταροι. τόν δέ μελιττουργούντα καπνίζειν δεί, όπως ανασοβή τάς μελίττας, τό γάρ κέντρον ουκ εύφορον. ο δέ ήχος τών μελιττών βόμβος, καί βομβείν τό ηχείν. τά δέ έργα κηρία, μέλι, μελίκηρα. εισί δέ σχαδόνες καί εδώδιμοι. 
''Εμελλον δέ καί κυνηγετικά προστιθέναι, καί άλλα επ' άλλοις καί πολλά επί πολλοίς. αλλ' ως μή εις πλέον αποτείναιμι τό βιβλίον, οίμαι μέν καί σέ εκ παραδείγματος τήν επίνοιαν λαβόντα κατά τήν υφήγησιν τού λόγου τά λοιπά ανερευνήσειν: ει δέ βούλει, κακείνα προσθήσω.
Επιστροφή στα περιεχόμενα